Title: Düşerken Kazanmak Post by: zonefloor on March 08, 2018, 11:30:28 AM İlk iki (https://siberekonomi.com/borsadaki-emir-cesitleri/) yazıda borsalardaki temel emir çeşitlerinden bahsetmiştik. Laf lafı açtı, konu spot piyasalar / kaldıraçlı piyasalar ayrımına geldi. Hatta şöyle bir teaser ile bitirmiştik yazıyı: Evet, fiyat düşerken de kâr edebilirsiniz. Peki nasıl?
Kaldıraçlı piyasalardan haberim olmadığı zamanlarda fiyat düşerken kar etmenin tek yolunun yeterince düştükten sonra alım yaparak yükselmesini beklemek olduğunu sanıyordum. Hatta insanların pozisyonlarından bahsederken kullandıkları long, short gibi tabirleri anlıyor, longun alım yapmak, shortun da satış yapmak olduğunu biliyordum fakat short diye bir pozisyonun varlığı bana manasız geliyordu. Sattıysan elinde bir şey kalmamış demektir, yani pozisyonda filan olmamalısın aslında değil mi? Değil. Belki bu noktada ilk olarak kaldıraçın ne olduğundan bahsetmek gerekir ama bunu sonraya bırakacağım. Önce long ve short pozisyonlarının mantığını kavramak bence daha önemli. https://cdn-images-1.medium.com/max/800/1*QXbCiOAP1E0hOkle9i2Bmg.jpeg Satmadığın sürece zararda sayılmazsın Long pozisyonuna girmek demek bir hissenin (ya da meta, ya da döviz, ya da kripto para) değerinin yükseleceği düşüncesiyle alım yapmak demektir. Bir süre sonra hisse değeri gerçekten yükselirse pozisyon kâra geçer. (Henüz siz kâra geçmediniz, dikkat. Sadece pozisyon kârda. Sizin kâra geçmeniz için satış yapıp pozisyonu kapamanız lazım.) Yeterince yükseldiğini düşündüğünüz zaman da satarsınız, sattığınız fiyat ile aldığınız fiyat arasındaki fark sizin kârınız olur. Yani 4.000$ iken aldığınız BTCyi 4.500$ iken satarsanız 500$ kar etmiş olursunuz. Basit ticaret yani. Elbette hisse düşerse de zarara girersiniz. Fakat fiyat istediği kadar düşsün, siz satış yapıp pozisyonu kapamadıkça sadece pozisyon zararda kalır, siz değil. Çünkü bir noktada düşmeyi bırakıp tekrar yükselebilir ve sizi kâra geçirebilir. Ama satarsanız bu şansı kaçırmış olursunuz. O yüzden satmadığın sürece zararda sayılmazsın derler piyasada, fiyat ne kadar düşerse düşsün. Short pozisyonuna girmek ise aynı hissenin düşeceğini düşünerek satış yapmak demektir. Peki diyelim elimde sadece para var, BTC filan yok. Ama BTC de iyice yükselmiş, artık düşüşe geçeceğini düşünüyorum. Nasıl shortlayacağım, elimde coin yok ki, neyi satacağım? Ödünç alacaksın kardeşim! Diyelim fiyat 4.500$. Ben bir arkadaştan 1 BTC ödünç alıyorum ve hemen piyasada satıyorum. Artık elimde 1 BTC yok, 4.500 dolar var. Sonra BTC fiyatı gerçekten düşüyor, diyelim 4.000$ oluyor. Elimdeki 4.500ün 4.000i ile 1 BTCyi geri alıyorum ve hemen arkadaşa BTCsini geri veriyorum. Elimde ne kalıyor? Temiz bir 500$. (Eşek değilsem arkadaşıma ödünç aldığım süre boyunca işleyen BTC faizini de ödüyorum tabi bu kârdan.) Peki BTC düşmedi diyelim, tersine 5.000$ oldu. Arkadaş da kapıma dikildi, BTCsini geri istiyor. Mecbur yükselmiş fiyattan geri alacağım. 4.500$ım zaten vardı, üstüne cepten bir de 500$ koydum, parayı denkleştirdim, BTCyi alıp arkadaşıma geri verdim. Ama cepten yedim, yani 500$ zarardayım. Şimdi long pozisyonuna geri dönelim. Aslında burada da bir ödünç alma işlemi mümkün. Fakat long pozisyonunda BTC değil, fiat ödünç alınır. Bildiğin bankadan kredi çekmek gibi yani. Vade geldiğinde o parayla satın aldığın BTCnin fiyatı yükselmişse BTCyi satıp aldığın krediyi geri ödersin, kredi miktarından geriye kalan senin kârın olur. Yok düşmüşse eksik kısmını cepten tamamlarsın, o da zararın olur. Boğa rakibine boynuzlarıyla yukarı doğru hamle yaparak saldırır. Ayı ise pençeleriyle aşağı doğru hamle yaparak saldırır. Bu yüzden Boğa yükselen piyasada kâr edenleri simgelerken Ayı ise düşen piyasada kâr edenleri simgeler. Şimdi bu boğa/ayı muhabbeti nereden geliyor öğrendiniz işte. Kabus ve felaket: Margin Call & Liquidation İşte kaldıraçlı piyasalar bu ödünç alma işini otomatize etmiş piyasalardır. BTC (ya da fiat) ödünç alacak arkadaş aramak zorunda kalmazsın, sistem istediğin anda sana bu meblağı ödünç verir. O meblağ sende kaldığı sürece de faiz işler. Pozisyonunu kârla kapatırsan ne ala, o faizi zaten haydi haydi ödersin. Yok pozisyon zarara girmeye başlarsa hem faizi, hem de zararını kapatacak kadar parayı hesabında tutmak zorundasındır. Şimdi burası kritik! Tekrar etmek lazım. Herhangi bir andaki zararını karşılayacak kadar parayı her zaman hesabında tutmak zorundasındır. Pozisyonun girdiği zarar, hesabındaki parayla kapatılamayacak seviyeye geldiği anda sistem pozisyonu otomatik olarak kapatır, bütün parana da zararı tazmin etmek üzere el koyar. Buna liquidation denir, bir nevi sıfırı tüketmek yani. Görüldüğü üzere kaldıraçlı piyasalarda olası zararları karşılamak üzere hesabımızda bir miktar teminat tutmamız gerekiyor. Bu teminata margin denir. Hatta bu yüzden zararımız hesabımızdaki teminat miktarını geçmek üzereyken gelen uyarıya da margin call denir, margin çağrısı yani. Bu çağrı hesabına biraz daha para koy yoksa liquidate olacaksın, tümü uçup gidecek anlamına gelir. https://cdn-images-1.medium.com/max/800/1*Ck91-oX4HUOZ4_NmJKvhrg.png Yok de, yok de Buna bir örnek verelim. Diyelim hesabımda 1.000$ var. BTC de 4.000$. Ben fiyatın düşeceğini düşünüyorum, o yüzden short pozisyonuna giriyorum. Napıyorum, 1 BTC ödünç alıyorum ve hemen satıyorum. Hesabımda artık 5.000$ var ama bu 5.000in sadece 1.000 doları benim kendi param. Gerisi borç. Eğer BTC yükselir ve 5.000 dolara yaklaşırsa önce bir margin callyiyorum. Sistem diyor ki 5.000 dolar seviyesi bu ödünç aldığın ve sattığın BTCyi geri almak için son şansın olur. Çünkü 5.001$ olsa alacak paran yok. Liquidate olmak istemiyorsan hesabına daha fazla para koy. Sisteme Abim bugünlük beni idare et, yarın vallahi düşecek bu meret demek mümkün değil. Neyse ki ben 5.000i görmeden geri döneceğini ve düşmeye başlayacağını düşünüyorum, o yüzden hesabıma hiç para eklemiyorum. Fakat o da ne! Korktuğum başıma geldi ve 5.000i gördük. Noluyor, sistem otomatikman hesabıma el koyuyor, 5.000 dolardan 1 BTC alıp ödünç aldığım yere geri veriyor, bana da avcumu yalamak düşüyor. Ha BTC o seviyeden tekrar geri düşebilir, hatta 3.000lere kadar inebilir. Geçmiş olsun. Hesabımda 1 dolarcık daha fazla para olmadığı için 1.000 dolar kaybettim. Kimse gözümün yaşına bakmaz, ama ben zaten düşecek demiştim, düştü işte desem de o para gitti gider. Peki long pozisyonunda liquidate olmak mümkün değil mi? Mümkün elbette. Aynı örnekten gidelim, hesabımda 1.000$ var, BTC de 4.000$. 1 BTC satın almak için bendeki 1.000 doların üstüne 3.000 dolar daha koymam gerekiyor, onu da sistemden borç alıyorum. Bu noktadan itibaren BTC yükselmek yerine düşerse ve 3.000 seviyelerine gelirse elimdeki BTCyi satmak ve borcumu ödemek zorundayım. Bunu da sistem 3.000e ulaşır ulaşmaz otomatik yapıyor çünkü 2.999dan satsa borcumu ödemeye yetmiyor. https://cdn-images-1.medium.com/max/800/1*RlCNTHjSd3r0OzJ-ajbDSQ.jpeg İki ucu keskin kılıç: Kaldıraç Şimdi gelelim kaldıraça Kaldıraç aslında kelime anlamı gibi, küçük bir çabayla büyük bir etki yaratmak anlamına gelir. Kabaca hesabınızdaki parayı teminat göstererek gerçekte sahip olduğunuzdan daha fazlasıyla alım-satım yapabilmek demektir. Yani 2x kaldıraç kullanıyorsanız hesabınızdaki paranın 2 katını, 10x kullanıyorsanız 10 katını alışverişte kullanabilirsiniz. Fakat kaldıraç yükseldikçe fiyat oynamalarının yarattığı kar da zarar da büyür, yani olası kazanç yükseldiği gibi liquidate olma riski de artar. Yine örnek verelim. Hesabımda 1.000 dolar varken ben 10x kaldıraç kullanırsam 10.000 dolarla alışveriş yapabilirim. Bu da BTC 4000$ iken 2,5 BTClik bir long pozisyonuna girebilirim demektir. Fakat bu durumda 400 dolarlık bir düşüş 2,5 BTCde 1.000 dolar zarara denk geleceği için, benim marginim de (1.000$) bu meblağı ancak karşıladığı için liquidation seviyem 3.600$ olur. Halbuki bir önceki örnekte liquidate olmak için 3.000e düşmesi gerekiyordu, farklı olan nedir? Çünkü o örnekte 1.000 doları teminat göstererek 4.000 dolarlık (hesabımdaki paranın 4 katı) alışveriş yapmıştım. Yani 10x yerine 4xlik kaldıraç kullanmıştım. Görüldüğü gibi 10xte tüm paramı kaybetmek için ters yönde 400 dolarlık bir hareket yeterliyken 4xte 1.000 dolarlık bir hareket gerekiyor. Tabi yüksek kaldıraç daha risklidir ama aynı zamanda daha kazançlıdır. 4x ile 400 dolar kar ettiğim bir pozisyonda 10x ile 1.000 dolar kar edebilirim. Aslında kaldıraç bir nevi alışverişlerimizin sonuçlarını amplify eden (yükselten) bir araçtır. Yazının başına dönecek olursak, spot / kaldıraç farkı da işte tam olarak budur. Hiç kaldıraç kullanmadığımız, sadece elde ne varsa onunla alım satım yaptığımız piyasalara spot piyasa denir. Eldekini teminat göstererek borç aldığımız ve onunla alım-satım yaptığımız piyasalara ise kaldıraçlı piyasa denir. Tabi kaldıraçlı piyasalarda hesabımdaki paranın dışında borç kullanmadan girdiğim long pozisyonlar da olabilir. Bunlardaki kaldıraç oranı 1x olur (yani kaldıraç kullanılmaz) Bir başka deyişle 1x long pozisyonu aslında spottan farksızdır. Fakat short pozisyonu tanımı itibariyle borç almayı gerektirdiği için her short pozisyonu ister istemez kaldıraçlıdır (1x olsa bile) Yani spot short diye bir şey yoktur. Spot spot demişken bir de kamu spotu verelim. https://cdn-images-1.medium.com/max/800/1*W5hfJOwSF_dGq1oXJO8jlw.jpeg Kamu spotu Keşke kaldıraça abanmasaydı Kaldıraç, sorumluluk isteyen bir araçtır. Sahip olduğunuz paranın 10 katıyla, 100 katıyla yatırım yapmak ilk başta çekici gelebilir fakat kaldıraç arttıkça hele de kripto gibi oynak bir piyasada en ufak bir harekette bile anaparanızı kaybedebilirsiniz. Bu yüzden ne yaptığınızı çok iyi bilmeden ve riski iyi hesaplamadan asla kaldıraç kullanmayın. Bu arada kaldıraçlı piyasalarda aldığınız borçların faizleri genelde banka kredilerinden çok daha yüksektir. Bu yüzden uzun vadeli pozisyonlarda ya futures gibi pozisyon açık kaldığı sürece faiz işletmeyen yerleri tercih edin. Ya da long pozisyona girecekseniz bankadan kredi almayı ve kaldıraç kullanmadan spot olarak pozisyon almayı değerlendirin. Çünkü 1.000 dolarla 10x kaldıraç kullanarak pozisyona girmekle 10.000 dolarla spot olarak pozisyona girmek arasında fark yoktur. Hatta ikincisinde yüksek kaldıraç faizi yerine düşük banka faizi işleyeceği için daha avantajlıdır. Fakat her ne kadar kredi almayı öneriyor gibi görünsem de gerçek tavsiyem sizin olmayan bir para ile borsada asla yatırım yapmamanız yönünde olur. Bir anda çakılma yaşanır ve BTC değeri yarısına inerse kaldıraçlı pozisyonda kaybedeceğiniz miktar hepi topu 1.000 dolardır fakat spotta 10.000 dolarınız bir anda 5.000 dolara kadar erir. Para sizinse bekleyelim, nasıl olsa çıkar diyebilirsiniz (hatırlayalım, satmadığın sürece zararda sayılmazsın) fakat para borç ise alacaklı kapınıza dayanır ve o BTCleri çok ucuzdan satmak zorunda kalabilirsiniz. kaynak: https://siberekonomi.com/duserken-kazanmak/ Title: Re: Düşerken Kazanmak Post by: Euphrates on March 11, 2018, 07:34:12 PM Sen o kadar yazmışsın ama bir kişi yorum bile yazmamış büyük ihtimal bizim insanımızda olan sorun yüzünden yazmamışlardır.. Sebebi ne biliyor musun aslında okumayı sevmiyoruz bu kadar uzun yazılar bizi hep korkutuyor mahkeme kağıdı bile olsa son paragrafını okuyup geçiyoruz.. Bu güzel konun için teşekkür ederim.. Elline koluna sağlık olsun.
Title: Re: Düşerken Kazanmak Post by: Carolinawiestput28 on March 11, 2018, 07:38:02 PM Sen o kadar yazmışsın ama bir kişi yorum bile yazmamış büyük ihtimal bizim insanımızda olan sorun yüzünden yazmamışlardır.. Sebebi ne biliyor musun aslında okumayı sevmiyoruz bu kadar uzun yazılar bizi hep korkutuyor mahkeme kağıdı bile olsa son paragrafını okuyup geçiyoruz.. Bu güzel konun için teşekkür ederim.. Elline koluna sağlık olsun. 2 sene önce Emre beyin yazısıdır kopyala yapıstır yapmıs eleman. ;) https://medium.com/@emresuvari/d%C3%BC%C5%9Ferken-kazanmak-d1b1a92bf262 Title: Re: Düşerken Kazanmak Post by: zonefloor on March 12, 2018, 11:18:54 AM Sen o kadar yazmışsın ama bir kişi yorum bile yazmamış büyük ihtimal bizim insanımızda olan sorun yüzünden yazmamışlardır.. Sebebi ne biliyor musun aslında okumayı sevmiyoruz bu kadar uzun yazılar bizi hep korkutuyor mahkeme kağıdı bile olsa son paragrafını okuyup geçiyoruz.. Bu güzel konun için teşekkür ederim.. Elline koluna sağlık olsun. Merhaba, yazı bana ait değil sitede yazarın profil bilgileri yazıyor Emre Süvari https://medium.com/@emresuvari kişiye ait. Okumayı sevmiyoruz kesinlikle katılıyorum. Bu konu önemli bir konu olduğu için kaynağını göstererek paylaşmak istedim iyi günler. |