Niş alanlar genellikle ticarette çok daha karlı alanlar. Kendine özgü takipçilere sahipler. Türkiye için bir kaç örnek verebilirim.

Kaktüs & Sukulent ticareti: Çoğu kişi kaktüsü bir kaç tipten ibaret zannederken çok sayıda aile ve bu ailelerin alt varyasyonları mevcut. Koleksiyonerliği Türkiye'de giderek yaygınlaşmakta. Tayland gibi ülkelerden getirdiğiniz ürünleri Türkiye'de açık pazar olduğu için rahatlıkla 10 katı fiyattan satabilirsiniz. Satışları genellikle bir web sitesinden değil instagram canlı yayınlarında mezat şeklinde gerçekleştiriliyor. Sukulent için de benzer bir pazar mekanizması mevcut.



Elektronik sigara ticareti: Yine inanılmaz yüksek kar marjına sahip. Likiti, aroması olsun, modları olsun yada atomizerleri fanatikleri için en yeni modeli kullanmak bir prestij göstergesi. Yurtdışında güvenilir ticaret noktalarını keşfedebilirseniz ülkeye sokmak yasak olmasına rağmen düşündüğünüzden daha kolay. Kendi içerisinde mafyası bile oluşmuş durumda. Kendim kullanırken kendi masrafımı çıkarmak için başlamıştım. Aldığınız her şeyi yurt içinde yaklaşık 10 katına gözü kapalı satabilirsiniz. Ve kullanıcısıysanız yurt içinde satılan çoğu ürünün özellikle likit ve aroma noktasında sahte olduğuna emin olabilirsiniz. Sahte ürünlerle uğraşmamak için yurtdışıyla bağlantılar kurup sonrada küçük çaplı satmaya başlamıştım. İş çok büyümeye başlayınca yasal noktada oluşabilecek sorunların ki tamamen saçma bana zarar verebileceğini düşünüp sadece arkadaşlarıma getirmeye başladım. Şu an kullanmadığım için piyasasından da uzağım. Farklı bir hobi özellikle Rusya, Ukrayna bölgesinde çok yaygın lakin alışveriş için Çin, Fransa, İtalya pazarları iyidir.

Yat kiralamak: Elit kitleye hitap ettiği için yine yüksek gelirli bir iş. Yatın bakımı ve diğer masrafları ile uğraşmayıp doğrudan kiralamayı tercih eden geniş bir kitle var. Eğer yeterli nakitiniz varsa ve bakım işlerinden anlıyorsanız temiz iş.

Kutsal değil ama özel diyelim. 9 sayfa yazı ile dünyayı değiştirmek yada dünyayı değiştirebilecek teknolojiyi referans bölümü dahil 9 sayfaya sığdırmak büyük iş. Her okuduğumda hayranlığım artıyor. Problemin açıklanması, çözümün açıklanması neredeyse fazladan kelime kullanılmadan gerçekleştirilmiş.

Fıat para sizin olsa dahi, bankada da dursa cebinizde de dursa sonuç aynı. Gerçek sahibi siz değilsiniz. Bankalarda bu sıralar mesai saatleri içerisinde bile yüksek alım-satım makası uygulanıyor. Gün içerisinde alış fiyatı 19,90 satış fiyatı 19,30 TL civarındaydı. Bunu yaparak insanların dolar almasını engelleyebileceklerini düşünüyorlar. Türk Lirasını yeniden güvenilir yapmak yerine türlü oyunlarla dolara akışı kesmeye çalışıyorlar. Geçen sene bankalardaki makas en uçuk anlarda bile %0,5 civarındaydı şimdi ise normal zamanlarda bile %3. Bazı bankalar fiziksel çekim yapmak istediğinizde çeşitli adlar altında ekstra ücret gerçekleştiriyorlar. Sizin paranız, emanet etmişsiniz ancak geri almak için 9 takla atmanız gerekiyor.

Bankaya koymayıp yastık altı yapsanız hem çalınma riskini göze alıyorsunuz hem de zaten oradaki miktar aynı bile kalsa her gün o miktar ile alabileceklerinizin miktarı azalıyor. Gelecek asırdaki insanlar sınırsız para basılmasını ve merkez bankalarının bu tutumunu tarihteki en büyük dolandırıcılık olayı olarak adlandıracak.

Olayı hatırlıyorum yakın tarihte oldu, proje ismi aklıma gelmedi. Ekip basit şekilde daha önce testnet zincirlerinde deneme gerçekleştirmeyi es geçtiği için kullanıcılara ait 900 ETH çöp oldu. Olaya diğer tarafından baktığımızda ise basit bir test sürecini yönetemeyen ekibe 900 ETH yatırım yapıldı. Piyasayla biraz içli dışlı olunca görülenler akıl alır gibi değil. Geçmişte de benzerleri yaşandı bir tanesinde yeniden para topladılar ve paralarını kaybedenleri sosyal medya gruplarından engellemekle yetindiler. Doğru seçimleri yapmanın daha zor olduğu başka bir yer olduğunu düşünmüyorum.

Ekibinde bir tane bile yazılımcı olmadığını öğrendiğim için önsatış sürecine katılmadığım bir proje yüklü miktarda para toplayıp piyasaya ön satış fiyatının 3 haneli katları ile giriş yaptı. Kontratı dışarıdan başka bir kişiye ödeme yaparak hazırlattırdılar. Basit bir kontratı kendileri hazırlayamayacak bir ekipten bahsediyorum. Sonrasında beklenen son geldi. Kontrattaki bir açıktan faydalanan saldırgan kullanıcıların paralarını çaldı. Peoje yeni bir kontrat ile yoluna devam etmeye karar verdi. En son baktığımda ekip kendi elindeki tokenleri satıyordu. Ve bu proje piyasada halen aktif, hala iyi denebilecek hacime sahip.

Launchpad kısmına gelirsek. Piyasanın yukarı yönlü hareket edeceğini düşünüyorsanız mutlaka insanların önsatışlara katılmak için birbirini ezeceği dönem de gelecek demektir. Bir kaç ay önce piyasada kendi tokenlerini satmayan launchpad'lerden bana lazım olabilecek miktarın iki katı kadar satın aldım. Eğer kilitlemek gerekiyorsa yarısını kilitledim, diğer yarısını birileri birbirini ezmeye başlarsa onlara yüksek fiyattan satmayı planlıyorum. Benim için almaya değer bir riskti, sonucunu piyasanın gidişatı belirleyecek.

Rusya bölümü foruma girdiğim günden beri en aktif alt bölüm. Biz istatistikleri benim paylaştığım zamanlarda Almanca bölümün gerisinde kalıyorduk. Merit/post oranında da en kötü ortalamalardan birisine sahiptik. Bizim bölüm hep hype ile doğru orantılı boğa döneminde sürekli yeni kişiler görürken uzun süredir forumda aynı yüzleri görüyoruz. Eskilerden kaybolup gidenler çok, küçük bir kısmı nadiren dönüp yazıp kaçıyor tekrar.

Şirketin yatırımlarının dolar değerinin artması borçalarının büyük bölümü de kripto olduğu ve onlar da arttığı için toplam sonucu çok fazla etkilemiyor. Güven marka eşleşmesi söz konusu bir borsa ise çok önemlidir. Aracılar tarafından başlatılması ve daha sonra satışa sunulması planlanıyor muhtemelen fakat yeni sahibi çok özel birisi olmadıkça kırılan güveni geri toplaması imkansıza yakın. Belki de FTX'i FTX yapan listelediği projeleri, gerçekleştirdiği önsatışları kullanıcı varlıklarıyla pumplayarak ilgiyi sürekli üzerine çekmesiydi. Aynı güce geri dönmeleri çok zor.

Siber güvenlik hakkında eğitime sahip olmayan insanlar bile çoğu zaman güvenip bulut ortamında sıradan şifrelerini tutmazken milyarlarca dolar değerindeki seed key'leri bulut ortamında depolamak akıl alır gibi değil. Belki de en başından beri Sam'in planı daha farklıydı. Yaşanan çöküş ve yakalanma olayı olmasaydı kendisi cüzdanları boşaltarak hack iddiası ile çıkış planını yapıyordu.

Pump/dump gruplarına katılarak gelir elde edebileceğini ve kendisinin yem olduğunu göremeyecek insanlar sadece kripto değil hangi alanda yatırım yapıyor olurlarsa olsunlar dolandırılacaklar listesinin başında yer almayı hak ederler. Hayatında daha önce hiç yatırım yapmamış insanların kripto ile yatırıma başlaması (ülkemizde diğer yatırım türlerine göre erişimin kolay olması sebebiyle), konunun çok fazla teknik boyutunun olması gibi sebeplerle kolay dolandırılacak geniş bir kitlenin oluşmasını sağlıyor. Kötü niyetli insanlar her yerde var, denetimin de oldukça zor olması dolandırıcıları daha fazla çekiyor.

Yatırım yaparken kafanızın rahat olması hata yapma olasılığınızı azaltır. Tam tersine kredi çekerek elde edilen yatırımlarda stres misliyle artacağı için hata yapma olasılığınız misliyle artar. Kripto gibi fiyat hareketlerinin çok keskin olduğu henüz tam anlamıyla oturmamış piyasalarda ise yüksek stres eşliğinde yapılacak her yatırım neredeyse para kaybetmeyi en baştan kabullenmekle eşdeğerdir. Çelik gibi sinirlere sahip değilseniz asla kredi ile kripto yatırımı yapmaya kalkışmayın.

Dolar ve altın tarafında ise Türkiye'nin içinde bulunduğu durum nedeniyle risk çok daha düşük olsa da tamamen yok denemez. Siyasi değişiklikler, ekonomi alanında alınacak farklı kararlar rüzgarı tersine çevirirse yine zor durumda kalabilirsiniz. Yine de kredi çekerek yatırım yapmakta kesin kararlıysanız çok kazanmanın peşinde değil kısmen daha güvenli yolu seçmelisiniz.

Binance çoğu VC için ellerindeki malın son satış noktası konumunda. Bu sebeple bir birim binance listelemesi almışsa ve bilindik yatırımcılara sahipse aşağı yukarı kilit açılma zamanlarının geldiğini düşünebilirsiniz.

Delist edilen projeler ile ilgili ekstra bir art niyet aramaya gerek yok. QLC v.b. bir kaç senedir zaten listeli ve normal gelişim süreci bu. İşlevsel hale gelmiş projelerin oranı piyasaya dahil olanların içerisinde oldukça düşüktür. Bir kaç sene de projenin yönelimini ve başarı potansiyelini görmek için yeterli süre. 4 sene önce ekosistem ve ekosistemin ihtiyaçları şu an olan ihtiyaçlardan çok daha farklıydı. O zamanın şartlarına göre oluşturulmuş ve ekosistemin gelişimiyle aynı yönde ilerlemeyen yada günümüz ihtiyaçları ile uyumlu olsa dahi yeterli gelişimi gösterememiş binlerce proje var piyasada. En başından beri sadece para toplamak için ortaya çıkmış olanlardan bahsetmiyorum. Gerçek bir amaca hizmet için iş modeli olarak başlayanlarda bile bu durumu görebilirsiniz. Her iyi fikir mutlaka başarılı olmak zorunda değil, çevresel şartlar değişiyor.

Asgari ücretin 8506 TL olduğu ülkede etin kilogramı 300 TL, market kalitesinde içeriği denetlenmemiş kaşar peynirinin kilogramı 250 TL. Bir ay boyunca çalışıp tüm paranızla sadece 28kg et yada 34 kg peynir alabiliyorsanız, ortalama bir cep telefonu satın alabilmek için hiç harçama yapmadan 2 ay, günlük kullanım amaçlı bilgisayar satın almak için 4 ay çalışmanız gerekiyorsa birileri sizin yerinize sizin emeğinizin karşılığını yiyor demektir.

Türkiye'de insanca yaşamak için 30.000 TL - 50.000 TL altı kazanmıyor olmanız gerekli. İnsanca yaşam kavramının içine yurt dışı gezileri gibi maalesef bizim ülkemiz için artık lüks olan şeyleri katmıyorum bile.

Birileri sürekli para basarak, limitsiz para basmanın tam karşılığını canlı olarak yaşıyoruz, basılan para miktarının çok daha altında maaşlara zam yaptığı sürece alım gücü düşmeye devam edecek. Durumun vehametini anlatabilmek için geçen hafta çıkan haberlere bakmak yeterli. Dolar borç alabilmek için %9'dan fazla faiz ödemek zorundaysanız bu sizin borçalarınızı ödeyeceğinize dair ciddi şüphelerin olduğunu gösterir.

Delik gittikçe daha büyüyor. Delik büyüdükçe yama yapabilmek için daha çok para basılıyor ve delik en çok para basılmasından besleniyor. Kendinizi yok edecek canavarı kendi evinizde beslemekle eşdeğer ekonomide gördüklerimiz.

Dün ortaya çıkan mahkeme evraklarında FTX borsasının kullanıcılara ait yatırımların bulunduğu cüzdanlara ait keyleri nasıl sakladığı gözler önüne serildi. Kriptoya yeni başlayan acemilerin bile daha özenle saklama yapacağına emin olabilirsiniz.

Seed ve private key'ler basit dökümanlarda şifrelenmeden amazon'un bulut ortamında saklanmış.


Bitfinex'ten çalınan bitcoinlerin ele geçirilmesi olayında key'leri bulut ortamına saklamalarına çoğumuz inanamamış dalga geçmiştik. Bir kaç sene öncesinin en büyük borsalarından birisinin kullanıcı yatırımlarını bu şekilde saklamış olması büyük hayal kırıklığı.

Dahası da var. Cüzdanlar için yapılan sınıflandırma komik ötesi. Key'lerin yanına buna dokunma şeklinde not bırakılmış sadece. Şu forumdaki herhangi birisine varlıkları emanet etselerdi muhtemelen çok daha sıkı bir şekilde korunuyor olurlardı.

Merkeziyetsiz platformların bazılarının en büyük hatalarından birisi rekabette geri düşmemek uğruna hızlı hamleler yaparak güvenliği ikinci önceliğe atmak. Geliştirmeler gerekirse çok yavaşlatılmalı ancak etkilenebilecek kitle düşünüldüğünde sadece güvenli olduğundan emin olunduktan sonra uygulamadaki versiyona eklenmeli.

Metamask'ın merkeziyetsiz platformlarla etkileşimde son güncelleme sonrasında harcama limitini kendinizin belirlemesine izin vermesi sorunu kısmen de olsa çözmekte faydalı. Bütün varlıkları riske etmek yerine sadece kendi belirlediğiniz limitlerde riske girmiş oluyorsunuz.

Elon tarafından yapılan şey gerçek anlamda bir manipülasyon. Olayın ciddiyetini de bozarak durumları saçma bir şeye çeviriyor. İnsanların varlıklarını kolayca kaybetmesine sebep olabilecek hamlelerden mutlaka kaçınması gerekir.

Şu an merkeziyetsiz olarak geliştirilen bir çok sosyal medya platformu var. Twitter eski Ceo'su Jack tarafından geliştirilen bluesky geçtiğimiz aylarda app store'da listelendi ve şu an kullanıcı sayısı giderek artıyor. Yine Jack tarafından desteklenen nostr'un alt platformlarında telegram benzeri, twitter benzeri merkeziyetsiz uygulamalar bulmak mümkün.

Savaş anında bitcoin bozdurmak şu andan çok daha kolay bile olabilir ve hatta hiç kimsenin bozdurmak (başka para birimi ile) değiştirmek istemeyeceği kadar zaruri hale gelebilir. Düşündüğünüzün aksine altın taşımak bitcoin taşımaktan çok daha zor olacaktır. Yaşadığımız topraklarda en son +100 sene önce büyük savaş görülmüş olmasına rağmen hala birilerinin define avcılığı yapmasının sebebini hiç düşündünüz mü ? Savaş zamanı altını bir yerden bir yere taşımak düşündüğünüzden çok daha zordur. Bitcoinlerinizi hiç ilave yük olmadan sadece kafanızın içinde bile saklayabilirsiniz.

Ülkede para olmasını daha çok vergi alarak sağlayamayız. Ülkede para olmamasının temel nedeni dış ticarette sürekli açık verilmesi ve bu açığın gün geçtikçe büyümesidir. Bunun ise bir sürü alt nedeni var. Yüksek teknoloji üretememek, üretilen ürünleri pazarlayamamak, sadece turizme ve inşaata dayalı gelir modeli, yüksek teknoloji üretebilecek kişileri yeterince finanse edememek, araştırma geliştirme çalışmalarına değer vermemek, yeni fikirlerin (startup) fonlanamaması ve bu yüzden kendileri geliştirememeleri gibi onlarca sebebi sayabiliriz.

Her şeyden önce teknoloji üreten şirketlerimizin vizyonsuzluğu, sadece Türkiye pazarını hedefleyerek iş yapmaya çalışmaları global piyasada güçsüz kalmalarına sebep oluyor. Vestel'in rakipleriyle yarışamayacağını düşündüğü için yurtdışı cihazlara ekstra vergi baskılarının olumlu sonuçlanması gibi garabetlerin de düştüğümüz durumdaki etkisi büyük.

Vergi arttırmak aynı evin içindeki paranın sadece kimde daha çok toplanabileceğini sağlamaktan öteye gitmiyor. Belki çok küçük bir desteği varsa insanların yüksek teknolojiye ulaşmasını engellediği için harcamaları kısmen azaltıyor. Ancak araba yada telefon gibi cihazların günümüzde artık bir zorunluluk haline gelmesiyle bunun da oldukça kısıtlı düzeyde kaldığını söylemek mümkün.

Paranın değer kaybı insan hayatının değersizleşmesi anlamına da geliyor aynı zamanda. Yüksek vergi sebebiyle insanlar yurtdışında kalp krizi anında müsait bir yere kadar arabayı otomatik kullanacak ve sağlık hizmetlerini arayacak mercedes araba parasına Türkiye'de hava yastıkları bile fonksiyon olarak sunulan dacia, fiat gibi markaların en alt düzey arabalarını yada metal ömrü kısalmış ve güvenlik yönünden zayıflamış araçları almak zorunda bırakılıyorlar. Mecburiyet olduğu için 20 yıllık ikinci el araçlara mecbur edilmek sadece daha ucuz araba kullanmak değil insan taşıdığı ve kaza anında ölüm riski katlandığı için insan hayatının daha ucuz olduğu anlamına da geliyor.

Özel tüketim vergisi adı altında alınan çoğu vergi artık günümüzde o kadar da özel olan şeyler değil. Araba sahibi olmak çoğu insan için mecburiyet.

Cihazda yada arabada genelde daha önceden bilinmeyen gizli bir özellik öğrenildiğinde insanların büyük çoğunluğu bunu deneme eğiliminde oluyor. Metni okuyup incelemek isteyenler mutlaka çıkacaktır, %100 başarı oranına sahip hiç bir reklam çalışması yokki.

Muhtemelen sizin çevrenizde de benimkine benzer insanlar vardır. Bitcoin ve diğerlerini sadece alınıp satılan para kazanma aracı zanneden ama gerçekte ne olduğunu hiç araştırmamış insanlar. Dediğiniz gibi büyük bir çoğunluğu için bitcoin whitepaper'ı görmek bir işe yaramayacaktır ancak küçük bir yüzdede işe yarasa bile faydalı.

Test etmek isteyenler için:


Topluluktan birileri sürekli olarak hiç aklımıza gelmeyecek ve bilmediğimiz yerlerde bitcoini insanlara tanıtmak için çalışmaya devam ediyor. Açık ara günün olayıydı. Belki doğrudan bitcoinin gelişimiyle bir ilgisi olmasa da Mac kullanan insanların cihazlarında diledikleri anda ulaşabilecekleri bir whitepaper'a sahip olmaları tam anlamıyla ef-sa-ne! Daha önce bitcoini duymuş olmasına rağmen gerçekte ne olduğunu hiç anlamamış yada araştırmamış insanların bu gizli özelliği test ettiğinde bile gerçekten bitcoin ile tanışmasını sağlayabilecek bir fikir. Kimin aklına geldiyse çok zekice.

Son projelerinde yeterince kişiye satamadıklarında kapalı hesapları açmaya başladılar. Müşteri bolken sudan sebeplerle herkesin hesabını kapatıyorlardı. Aynı evden bağlanmış olan evli iki kişinin bile multi gibi saçma sebeple hesabının kapandığını gördüm. İnternetin ilk yıllarında hype yapmış oyunlar gibi davrandılar, çeşmenin hiç durmayacağını düşünüp çok kolay yasaklamalar getirdiler.

Eğer yüzlerce hesapla multi yaparken yakalananları da açmaya başladılarsa büyük sıkıntı olacak demektir. Normal kullanıcılar bu hesaplarla baş edemez.

Ethereum harcanan gas fee'ye orantılı deflasyonist yapıya dönüştükten sonra ethereum satmak hiç kimse için çok kolay bir tercih değil. 32 ETH kilitleyerek kendi node'larını kuran kişilerin zaten uzun vade yatırımcı oldukları ortada ve bu taraftan gelecek satışın çok güçlü olmayacağını en fazla bir kaç günlük hareket göreceğimizi düşünüyorum. Çeşitli merkeziyetsiz platformlar aracılığıyla node ödülü almak için stake edenlerin varlıkları ise zaten çeşitli wrapped yöntemlerle hareket ettirilebilir durumda. Onlar da satmak isteseler satarlardı.

Sonraki boğa sezonunda ethereum'un marketcap olarak ilk defa bitcoini geçeceğine neredeyse eminim. Aslında yakma olayı kişileri satmamaya ikna etse de dolaşımdaki miktarın azalışı marketcap'a negatif edecek. Yine de sürekli aktifliğini arttırdığı için geçeceğini düşünüyorum. En son hesapladığımdan aklımda kaldığı kadarıyla 150 gwei ortalama ile bir senede dolaşımdaki miktarın ~%20'si yanmış olacak. Eskiden düzenli olarak madencilerden gelen satış baskısının da artık olmadığını hesaba katarsak ETH güçlü kalmaya devam edecek.