Özgür İradeniz Var Mı?

[blomen]

Uzun zamandır üzerine düşündüğüm bir soru . Başta tabii ki özgür iradem var demiş olabilirsiniz ama lütfen bu yazıyı okumadan karar vermeyin.

Öncelikle şunu soruyorum. Özgür olduğunuzu düşünüyor musunuz, yoksa siz de herhangi bir "non-personalized-character" kısaca NPC olabilir misiniz? Kararlarınızı kendinizin verdiğinizi düşünüyorsunuz, ama bu bir illüzyon olabilir. Beyniniz size kararları sizin verdiğinizi düşündürür. Fakat siz sadece fizik yasalarının doğduğu andan öldüğü ana kadar yaptığı her hareket, düşündüğü her şey zaten belli olan bir hayvandan ibaret de olabilirsiniz.

Din ve kader inancı tarzı şeylere girmeyeceğim, fakat bu düşünce bize nasıl bir topu havadan bıraktığımızda topun ağırlığını, yer çekimini ve sürtünme vs. detayları bildiğimizde topun yere ne hızla, nereye düşeceğini bilebildiğimiz gibi; (daha öncesi olduğunu varsaymazsak) Big Bang'den itibaren yaşanacak her şeyin önceden tahmin edilebilir ve kontrol edilemez olduğunu söylüyor.

Okuduğunuzda biraz garip geldi değil mi? Aslında bunu okumanızı sağlayan şey bile bundan önceki "x" yıl, ay, günlük hayatınızda yaşadığınız tüm olayların arka arkaya domino gibi devrilmesinden ibarettir. Bunu yapan, tüm hayatınızın sonunda buraya gelmenizi sağlayan sadece milyarlarca yıl önceden belirlenmiş olaylar silsilesinin (umarım böyle yazılıyordur) bir parçası olmanızdan ibarettir.

Evrenimizin kuralları vardır ve bu düşünce, sizin sadece bedeninizden ve beyninizden, onları oluşturan hücrelerden, onları da oluşturan proteinlerden, proteinleri oluşturan atomlar, elektronlar ve protonlar gibi parçacıklardan oluştuğunuzu savunur. Yani siz sadece özel olarak bir arada bulunan parçacıklardan ibaretsiniz. Parçacıklar spesifik bir özenle birleşir ve "siz"i oluşturur. Tabii ki parçacıkların düşünceleri yoktur. Sadece fizik yasalarımızı ve belki de daha keşif edemediğimiz bu evrenin diğer kurallarını takip ederler. Siz de sadece, aynı onlar gibi, önceden yaşadığınız şeylerin devamısınız. Özgür iradeniz olduğunu sanıyorsunuz belki de, ama size bunu düşündüren de geçmişinizdi.

Yazıyı daha fazla uzatmak istemiyorum ama sanırım konuyu anladınız. Benim de kafamı karıştırmaya başladı. Sizce özgür irade mümkün olabilir mi?

[meser#]

Bu soruya verilebilecek trilyon tane cevap var ne tarafından bakarsan bak net bir cevap veremeyiz. Ama bazı kimseler var ki özgür iradesi yoktur. Onlar kölelerdir sahipleri ne derse desin dışına çıkamazlar ( bu devirde kaldı mı ya derseniz de çarpık zihniyete sahip kimseler kendine sahip/sahibe aramaktalar ). Bunun dışında yine dizginlerini başkalarına bırakan kimselerde vardır özgür bir iradeye sahip olmadan öncülerini takip etmek zorunda kalanlar misal bunlar işçi kesimidir. Özellikle kurumsal bir yapıda çalışmayıp anam babam esnaflıktan gelme patrona sahip kişiler buraya girmektedir.

Bireysel açıdan bakılacak olursa özgür iradeye sahip olduğumuz zamanlarda vardır olmadığımız zamanlarda. Ama genel ağırlıklı olarak özgür iradeye değil imkanlarımızın iradesine ve daha önceden deneyimlerimizin sonucuna bağlı olarak kararlar ve eylemler almaktayız. Örnek veriyorum bir yolda ayırımındasınız bir taraf şehir içinden giden yol diğer taraf ise şehir dışından yakıtınız yarıya kadar dolu ama sizde harita ve map olmadığı için ulan ben işimi riske atmayayım şehir içinden gideyim derseniz ayrı şehir dışından giderseniz sizi apayrı bir sonuçlar silsile bekliyordur. Örneğin şehir içine girdiniz allah korusun ölümlü bir kaza ve sonuç hapiste 20 sene. Şehir dışından giderken bir dalgınlıkla uçurumdan uçup hayatının sonuna felç kalma gibi bir durum. Siz eğer son zamanlarda sıkça yolda kaldıysanız yakıt yetersizliğinden şehir içine gidersiniz çünkü ulan dağ başında kalırsam en az 2 saat gider ben işimi sağlama alayım dersiniz. Ya da diğer bir noktadan aldığınız hatalı bir karar sürekli hatalı kararlar silsilesinin yolunu açabilir. Örneğin kumar bağımlıları sürekli kaybettikçe tekrar tekrar yatırım yapıp vurgun yapıp kaçmak için kendine defalarca söz verir ama batınca da KADERİM BUYMUŞ der. Aynı senin dediğin gibi bende bu kurama katılıyorum.

Özgür irademiz var ama biz genellikle o andan öncesinin deneyimlerini düşünüyoruz. Yani olaya hep eksi taraflarından bakarak güzel bir gelecek kurma yoluna gidiyoruz seçim aşamasında. Yani negatiflik olmazsa pozitiflik olur diyoruz. Ama yin yan felsefesindeki gibi her pozitifliğin içinde bir negatiflik, her negatifliğin içinde bir pozitiflik olabilir.

Yani genel olarak özgür irademiz var ama bu irademizi seçimlerimiz, deneyimlerimiz vs şeyler etkiliyor o yüzden özgürümsü bir irademiz var demek en doğrusu

[totti67]

Somut imkanlarla istediğinizde kendinizi bulunduğunuz ortamdan soyutlayabildiginiz ölçüde özgürsünüz. Ornegin işiniz, can sıkıcı bir durumda ceketinin alıp gidebilecek maddi imkanınız varsa işler daha kolay olabiliyor, ya da oturduğunuz apartman ya da ne bileyim gittiğiniz kahvehane. Hareket sahanızin genişliğini belirleyen ilk faktördür gelir  skalaniz.
Öte yandan inanç durumunuz da kuralları belli herhangi bir inanisa tabi olmayı seçip, onun gereklerini de yapabilir durumda olmak da özgürlük sınırları içinde değerlendirilebilir. Yani kısıtlanmış mutlak alanların varlığına riayet edebiliyor durumda olmanız da işin temelde mantığına ters gibi gözükse de bunu kendi irademizle kabullenebilmeniz de özgürlüktür bence.

[Silence Scream]

Özgür irademiz, hür olduğumuz kadar vardır. Hür olduğumuzda kendimize ait kararlarımızın da olduğunu söylemeliyiz. Özgür irade ile yaradılış OP’nin bahsettiği ana konu. Öncelikle bahsettiği bu yazının değerli olduğunu söylemeliyim ve felsefik bir içerik olacağını da söylemeliyim. Bu her bireyin inançları ile orantılı cevapların alınabileceği bir soru oldu. Özgür irade var mı? Evet var veya hayır yok. Kişiden kişiye değişen cevaplar var.

Matrix teorisindeki NPC’lerin konuda yer edindiğini söylediğimizde bizlerin de fark etmeden birer NPC olabileceğimizi düşünüyor olabilirsiniz belki haklısınız belki de değil.

Her şeyin tek cevabı var bu da kimsenin dönüp söyleyemediği yerde, ölümde. Bu arada evet doğru, silsile

[illetyus]

Büyük ihtimalle nörokimyasal robotlarız.
Zamanında sabah akşam felsefe ile ilgilendim kitap üzerine kitap okudum. Bu konular psikolojimi bozuyor ve nihilizme sürüklüyor beni. Bu yüzden kendime bir prensip edindim.
Bana para kazandırmayacak konularla ilgilenmiyorum. 50-60 yaşından sonra tekrar bu konular üzerine düşünürüm. 

[l99l]

Büyük ihtimalle nörokimyasal robotlarız.
Zamanında sabah akşam felsefe ile ilgilendim kitap üzerine kitap okudum. Bu konular psikolojimi bozuyor ve nihilizme sürüklüyor beni. Bu yüzden kendime bir prensip edindim.
Bana para kazandırmayacak konularla ilgilenmiyorum. 50-60 yaşından sonra tekrar bu konular üzerine düşünürüm. 

Ne demek nörokimyasal robotlarız evet aslında öyle denilebilir haklısınız
Çoğu davranışlarımız, isteklerimiz ve arzularımız hormonlarımızın ufak aşağı yukarı oynamalarıyla oluşuyor.
Ruh denen bir kavram da var. Yüksek benlik dediğimiz bir kavramda var. Onları tartışalım mı yoksa 50-60 yaşından sonraya mı saklayalım

[Black Mbaye]

Çok güzel bir konu blomen. Foruma kısa bir süredir giriyorum aktif olarak daha önce de ara ara takip ediyordum ama siz de kısa sürede çok iyi konulara değinmişsiniz.

Konuya gelecek olursak da Özgür irademiz var buna inanıyorum ama beynimizin % kaçını kullanıyorsak o kadar özgür irademiz var. %100 performans ile kullanabilir olsaydık ben asıl o zaman özgürce irademizi kullanabileceğimizi düşünmüştüm. Özgür irade önemlidir ama bazı çerçevelere dikkat ederek önemlidir. Toplum kurallarını aşmadan özgür irademizi kullanmaya devam etmeliyiz.

[Pulsar77]

Bence bir simülasyonun içerisinde yaşıyoruz. Adı da Türkiye simülasyonu olabilir.   

Özgür irade konusunun ucu çok açık aslında. Evet bence kısmen özgür bir iradeye sahibiz. İstediğimiz zaman birçok eylemi gerçekleştirebiliyoruz. Fakat tam olarak bir özgür iradeden söz edebilir miyiz? Bence hayır. Çünkü belirli kurallar çerçevesinde yaşamımızı sürdürüyoruz. Yani öyle her istediğimizi de yapamıyoruz. Yapmasına yaparız ama bunun her zaman bir karşılığı da olur. Bu yüzden bir kısmımız buna cesaret etmek istemez başka bir kısım da bunu umursamaz.

Bir de şu simülasyon teorisi şaka maka insanı ilginç hissettiriyor. Bir ara bazı bilim insanları bunu ortaya atmıştı ve yok artık diye düşünmüştüm ama kim bilir... 

[RaltcoinsB]

Bence bir simülasyonun içerisinde yaşıyoruz. Adı da Türkiye simülasyonu olabilir.   

Özgür irade konusunun ucu çok açık aslında. Evet bence kısmen özgür bir iradeye sahibiz. İstediğimiz zaman birçok eylemi gerçekleştirebiliyoruz. Fakat tam olarak bir özgür iradeden söz edebilir miyiz? Bence hayır. Çünkü belirli kurallar çerçevesinde yaşamımızı sürdürüyoruz. Yani öyle her istediğimizi de yapamıyoruz. Yapmasına yaparız ama bunun her zaman bir karşılığı da olur. Bu yüzden bir kısmımız buna cesaret etmek istemez başka bir kısım da bunu umursamaz.

Bir de şu simülasyon teorisi şaka maka insanı ilginç hissettiriyor. Bir ara bazı bilim insanları bunu ortaya atmıştı ve yok artık diye düşünmüştüm ama kim bilir... 

Hocam türlü türlü teoriler var insanların beyni Allah bullak oluyor dinlere bile bak sadece şu 3 büyük dine bakarsan bile insanın beyni sulanıyor yine aralarında en mantıklısını aramaya çalışıyor insanlar irade mevzusu çok farklı bence özgür irade vardır insanlar seçimlerini buna göre yaparlar özgür olmayan irade ise insana zorla yaptırılan veya suçulan iki seçenekten birini yapmasını gerektirdiği alanlarla kısıtlı olandır yani bana göre özgür irade vardır ama özgürce karar verdiğimiz kadar bir de özgür irade kişiseldir ben sadece kendimle ilgili irade açıklayabilirim

[blomen]

Çok güzel bir konu blomen. Foruma kısa bir süredir giriyorum aktif olarak daha önce de ara ara takip ediyordum ama siz de kısa sürede çok iyi konulara değinmişsiniz.

Konuya gelecek olursak da Özgür irademiz var buna inanıyorum ama beynimizin % kaçını kullanıyorsak o kadar özgür irademiz var. %100 performans ile kullanabilir olsaydık ben asıl o zaman özgürce irademizi kullanabileceğimizi düşünmüştüm. Özgür irade önemlidir ama bazı çerçevelere dikkat ederek önemlidir. Toplum kurallarını aşmadan özgür irademizi kullanmaya devam etmeliyiz.

teşekkür ederim, kafamdaki soruları topluluğa sormayı seviyorum.

[Ondekinecakabilirim]

İşteyken yok. İşten çıkınca var. Finansal bi köleyim işte. Özgür irademin olmadığını düşünüyorum çalışırken. Oradan oraya telefon, mail yağmuru. Bi bakımda iyi ama. Acıyı hissetmiyorum çünkü robotlaşınca. İşten çıkınca anı yaşamak, hayatı paylaşmak isteği artıyor içimde. Özgürleştiğimi hissediyorum o esnada.

Eskiden ben de felsefik okumalar yapardım. Zizek filan okurdum. Bayadır okumuyorum. Benim için tek düze oldu bu konular. Hissettiğimi konuşuyorum onlar hakkında artık. Ne hissediyorsam öyle takılıyorum.

[W Jr.]

İşteyken yok. İşten çıkınca var. Finansal bi köleyim işte. Özgür irademin olmadığını düşünüyorum çalışırken. Oradan oraya telefon, mail yağmuru. Bi bakımda iyi ama. Acıyı hissetmiyorum çünkü robotlaşınca. İşten çıkınca anı yaşamak, hayatı paylaşmak isteği artıyor içimde. Özgürleştiğimi hissediyorum o esnada.

Eskiden ben de felsefik okumalar yapardım. Zizek filan okurdum. Bayadır okumuyorum. Benim için tek düze oldu bu konular. Hissettiğimi konuşuyorum onlar hakkında artık. Ne hissediyorsam öyle takılıyorum.

Maalesef hayatın içerisinde kaybolanlar kulübüne hoşgeldiniz.Hepimizin bu durumlarda sorunları daha da büyüyor.Yaş büyüdükçe psikolojik olarak da yıkılıp giden birer insan oluyoruz.Özgür iradelerimizi kaybediyoruz ve bugün özgür irademiz var mı acaba diye düşünüyoruz ne yazık ki.

Özgür irademizle çalıştığımız işi seçmiş gibi görünüyoruz ama seçtiğimiz işten yaşadığımız hayata kadar hiç biri tamamen özgür irademizle olan şeyler değil.Tamamen olaylar silsilesi bizi bu aşamaya getiriyor.

Özgür müyüm?Hayır Özgür değilim.Özgür iradem var mı?İradem var ama özgür değil…