Görselle ilgili daha da acı bir gerçek var. Bir kaç ay öncesinde paylaştığınız görselin benzerinde sol tarafta polo vardı. Kısa zamanda karşılaştırmada araba modeli bir üst versiyona geçti ki yakında 8 sene önce 80.000 TL olan Mercedes A Class'ı o karşılaştırma fotoğraflarında görecek olmamız çok büyük olasılık. 

Veriler Türkiye İstatistik Kurumu tarafından çarpıtıldığı için çoğu enflasyon listesinde Arjantin'den sonra ikinci sırada görünüyoruz fakat gerçekler maalesef öyle değil. Sadece Türk Lirası geliri olan insanlar geçtiğimiz bir kaç senede alım gücünü kat be kat kaybettiler.

Şu ana kadar bilinen kullanılan çip aracılığı ile seed keylere erişilemeyeceği yönündeydi. Yeni özelliğin duyurulmasıyla birlikte aslında ledgerin dilediği zaman bir güncelleme yayınlayarak seed keylere erişebileceği itiraf edilmiş oldu. Şimdilik opsiyonel sunmuş olsalar dahi ledger tarafından yayınlanan güncellemeler open source olmadığı için içeriği bilmeden yüklüyoruz ve bu güncellemelerin birinde dilediklerini yapabilir hale geliyorlar. Yani özelliğin opsiyonel olması ledger tarafında ciddi bir açığın olduğu gerçeğini değiştirmiyor.

Oluşturulan şey coin değil token, coin tabiri daha çok bir zincirin ana birimi (zincir üzeri işlemlerde ücretin ödenmesi v.b.) için kullanılırken token tabiri zincir üzerinde farklı amaçlarla yaratılan diğer birimleri içeriyor.

Bitcoin forkları, benzerleri yada ethereum, binance chain üzerinde yaratılmış tokenlerin doğrudan para ettiği ve dolandırıcılık için kullanıldığı dönem biraz daha eskide kaldı. Artık dolandırıcılar yarattıkları birim için bir hikaye bulmak yada paraya kıyarak reklam yapmak zorunda kalıyorlar. Daha basit işler ise çok küçük hacimlerde kalıyor. 5 sene öncesine göre dolandırıcıların da kendilerini geliştirdiklerine emin olabilirsiniz.

Tokenlerin Satoshi tarafından başlatılan BTC ile zerre ilgisi yok. Satoshinin kafasındaki bitcoin fiyattan bağımsız çalışır bitcoin.org'da vurgulandığı gibi kimseye kar vaat etmez. Birincil amacı kişiden kişiye para transferidir.

Bu arada daha hızlı token oluşturulabilen platformlarda mevcut.

Sadece kasanın anahtarını başkasına emanet etmek değil emanet ettiğiniz kişiye ücret ödemeyi de ekleyin olayın vehameti çok daha fazla artıyor. Çok ciddi tepki alıyorlar. Ledger cihazlarını kıranlar, çöpe atanlar sosyal medyada paylaşım yapıyorlar. Bir zorunluluk olmasa bile seed keyin dışarı aktarılabileceği bir mekanizma kurulmuş olması bile yeterli sebep. Rekabette öne geçmek için yapılmış yanlış hamleler sıralamasında ön sıraları zorlar.

Soğuk cüzdan ledger kullanıcılarına yeni bir hizmetini duyurdu. Kullanıcılar eğer isterlerse belirli bir ücret ödeyerek seed keylerini şifrelenmiş olarak API aracılığı ile farklı şirketlere gönderip onların korumasını sağlayabilecekmiş. Hayatımda gördüğüm en saçma olaylar listesinde zirveye yerleşmiş olabilir.

İnsanlar donanım cüzdanları seed keylerini başkalarıyla paylaşmamak, varlıklarını güvende tutmak için kullanıyor. Daha önce 2 kere veri sızıntısı (bilinen) yaşayan ledger hem seedleri API aracılığı ile gönderilebilir hale getiriyor hem de para verip seed keylerinizi başkalarına emanet etme seçeneği sunuyor.

Muhtemelen bunu bazı kullanıcıların 12/24 kelimelik seed keyleri koruyamaması sebebiyle yapıyorlar ancak bu ciddi bir güvenlik açığı.

Tehlikeli bir nokta daha var. Bu hizmeti kullanırken recover edebilmek için KYC benzeri bir kimlik onayından geçeceksiniz ve geri kurtarmak istediğinizde de kimlik kanıtı sunmanız gerekecek. Yani olası bir aracı kurum veri sızıntısında birileri seedleri ve kimlik bilgilerinizi ele geçirecek. Hangi cüzdanların size ait olduğunu doğrudan bulabilecek.

Bu saçmalıktan vazgeçmezlerse ciddi oranda müşteri kaybetmeye mahkumlar.

Risk yönetimi sadece bitcoin yada kriptolar için uygulanması gereken bir yöntem değil tüm yatırımlar için geçerli. Dünyanın en büyük şirketleri bile çok kısa süre içerisinde yanlış risk yönetimi sebebi ile batma olasılığına sahipken bireysel kullanıcıların herhangi bir varlığa %100 yatırım yapması saçma. Forum geçmişinde kredi çekerek bitcoin alan ve yüksek miktarlar kazanan bir kaç kişi var lakin bu yapılan eylemin doğru bir hamle olduğunu göstermez.

Enflasyon ve Türkiye demek yerine enflasyon = Türkiye demek çok daha makul olabilir. Türk Lirasının neredeyse 1 dolara eşit olduğu zaman dilimi 2. dünya savaşına denk geliyor. 2. dünya savaşından beri doların da enflasyon karşısında tutunamadığını düşünürseniz alt satırda paylaşacağım bilgi çok daha can alıcı hale geliyor.

Paradan 6 adet sıfırın atılmasını da eklersek bugün 1 USD = 20.500.000 Türk Lirasına eşit. 3 çeyrek asırda dolar karşısında yaşanan değer kaybı ~263 kat. Aynı süreçte doların yaşadığı değer kaybı ~15 kat.

Enteresan olan diğer bir nokta yüksek enflasyon ve çoğu zaman kötü ekonomi yönetimine rağmen hiç bir zaman iflas açıklamamış olmamız.

Kriptolarla işlem yapmayı zincir üzerinde işlem gerçekleştirmek olarak tanımlamamış olmalarından dolayı sonuç yüksek görünüyor. Gerçekten BTC yada bir kripto birimini kullanan kişi sayısı %1 civarındadır.

Geçtiğimiz hype döneminde hayatımda ilk defa gittiğim her yerde kriptolarla ilgili sohbetler duymaya başladım ve tabiki sadece borsalarda alım satım yapma tüyolarından öteye gitmiyordu. Çok büyük bir çoğunluk kriptoları sadece borsalarda alınan satılan varlıklar olarak biliyor ve ötesine geçmiyor. %50 gibi bir oran bu kapsamda baktığımızda gerçeklerden çok uzak.

Eğer kaynakta bu durum borsalarda işlem gerçekleştirmiş olmak olarak belirtilmişse Türkiye için verilen oranın doğruluk olasılığı yüksek.

Hiç bir siyasi dürüst değildir, Türkiye şartlarında maalesef durum böyle. Blockchain yada diğer teknolojiler hakkında yapacakları konuşmanın halkta bir geri dönüşü olduğunu düşünmedikleri için de bu konulara değinmiyorlar. Kendileri de bu konuda ne kadar fikir sahibiler bilmemekle birlikte yeterli ekibe sahip olduklarını da düşünmüyorum.

Şu an herhangi biri dürüst davransa bol keseden vaat vermek yerine önümüzdeki bir kaç senenin kasamızda oluşmuş devasa delik ve halen ödemek zorunda olduğumuz borçlar yüzünden çok zor geçeceğini anlatması gerekiyor. Yüksek teknoloji üretebilmek için fon ayırması gerektiğini de söyleyip kurtuluş reçetemizi paylaşmaları gerekiyor. Şu an yaptıkları her şey sadece daha fazla oy olabilmek için popülist ve gerçek dışı. Geçtiğimiz bir kaç senede ekonomide yapılan büyük hataların bedelini halen ödemedik ve sadece kara delik daha fazla büyümeye devam ediyor. Bu gerçekleri paylaşmamak için ayak diretmelerinden bile gerçekte dürüst olmadıklarını anlayabiliriz.

*Turkey money supply m3 (tradingeconomics)

Ekonomi yöneticilerimiz fiat paraların sınırsız olarak basılabildiğini fiziki olarak ispatlamaya çalıştığı sürece enflasyonun düşmesi imkansızdır. Ocak 2006'da dolaşımdaki Türk Lirası bugün dolaşımdaki miktarın 1/38'i.

2006'dan beri kaç tane işçinin maaşı 38 kat arttı yada kaç çalışanın maaşı bu kadar arttı. Sonsuz para basmanın sonuçlarını Venezüela gibi ülkelerde görmek çok basitken bu şekilde davranıyor olmalarını sebeplendirebilecek satırları yazmak yasal olarak suç.

Kumar oynamak isteyenler için seçenekler her zaman çoktu. Meme tokenlerde şu anda bu işlevi görüyor. Pump/dump gruplarından yada saadet zincirlerinden çoğunun hiç bir farkı yok.

Ekosisteme katkıları sıfır.
Gelecekle ilgili bir vaatleri yok.
Kullanılmaları için bir sebep yok.
Herhangi bir yeniliğe sahip değiller.

Sadece bir logo ve onun peşinden koşarak para kazanmaya çalışan kitlenin oyuncağı. Bir kaç fenomen yada piyango çıkma olasılığına sahip şanslı kişiler ciddi para kazanabilir. Diğerleri eninde sonunda küçük küçük para kazansalar bile bir tanesinde batacaklar.

Forumun çok eskilerinden birisinden birebir telegram grubunda duyduğum hikaye 100BTC kaybıyla sonuçlanıyordu. Bugün o para çoğu insanın hayatını değiştirebilecek bir miktar. Bu kumarı oynamak istiyorsanız bile risk yönetiminiz çok iyi olmalı.

Poloniex'deki sohbet alanıyla ilgili bir kaç efsane dinlemişliğim var. Güncel pump/dump grubu olayını borsanın sohbeti üzerinden gerçekleştiriyorlarmış ben hiç kullanmadım poloniex. Sadece Justin Sun satın almadan hemen önce elime bounty karşılığı gelmiş bir birimi satmak için çaba sarf ettim, onu da başaramadım.

Yeniliğe kapalı olan kim olursa olsun eninde sonunda yok oluyor. Bunun en büyük ve canlı örneklerinden birisi Nokia. Bir dönem cep telefonu ile eşdeğer markaydı. İşletim sisteminde uzun süre ısrar etmenin bedelini ağır ödediler. Aynı şey kripto borsaları için de geçerli. Bittrex, poloniex be hatta bitfinex'de artık eski popülerliklerinin yanından bile geçemiyorlar. Benzer hataları binance yönetimi de yaparsa aynı sonu yaşarlar.

Kaynakta bahsedilen durum sadece mint işlemleri için geçerli. Marketplace üzerinden alım gerçekleştirme fonksiyonunda işlemlerin oluş biçimi daha farklı.

Transfer ücretlerinin artmasının bir sorun olduğu konusunda hemfikiriz ancak bu her zamanki bardağın yarısı boş yarısı dolu muhabbetinin aynısı. Transfer ücretlerinin artması bir açıdan baktığınızda zincirin daha aktif kullanıldığının göstergesidir diğer açıdan baktığınızda ise işlem gerçekleştirmek isteyen diğer kişilerin pahalılık yüzünden vazgeçmesi anlamına gelir.

Küçük ödemeler için halen lightning opsiyonu iyi. Tek input - output v.b. içinde çok büyük bir ücret yok ancak input - output sayıları fazla ise durum çekilmez bir hal alabiliyor.

Tarihin tozlu sayfalarına gömülmediler. Sadece ABD vatandaşları ve ABD için geçerli bu başvuru. Bittrex tarafından gerçekleştirilmiş duyuruyu dikkatli incelerseniz duyuru içerisinde bu olayın bittrex globali etkilemeyeceğine dair içeriği bulabilirsiniz. Bittrex'in ABD'den çekileceği zaten daha önceden de biliniyordu.

Known Physical Bitcoin Attacks

Sadece bilinen fiziksel bitcoin saldırıları listesini inceliyor olmak bile Satoshi'nin neden ortaya çıkmak istemeyeceğinin haklı sebeplerinden birisi. Wikileaks olayları sonrası ortadan kayboluş şeklini düşünürsek, Julian Assange'in başına gelenleri düşünürsek gizli kalmak hala en iyi tercih gibi görünüyor.

İz bıraktığını düşünmüyorum çünkü en başından beri planlanmış bir hareket. Süresini tam hatırlamamakla birlikte yeterince zaman geçtikçe Theymos bazı özel mesajları yayınlayacağını söylemişti.

Dün gece bir transfer işlemimin hızlıca gerçekleşmesini bekleyip uçuk transfer ücretlerini izlerken ilk defa bir boş bloğun onaylanmasını canlı olarak izledim. İki blok birden atınca ilk başta aynı anda biri hatalı iki blok oluştuğunu düşündüm. Bloklardan birinde madencilik ödülüne ait transfer dışında hiç transfer olmadığını görünce duruma ayıktım.



Bir önceki blok ve boş gerçekleşen bloğun bulunma sürelerine bakalım.



Önceki bloğun bulunmasından sonra yeni blok yeni bloğa işlem verilerinin taşınması için yeterli süre geçmeden bulunduğunda madenci sadece blok ödülüne ait transfer ücretini içeren blok (boş) bulabiliyor. Görsellerdeki süreleri kontrol ederseniz iki bloğun aynı saniyede bulunmuş olduğunu görebilirsiniz.

8400 tek hesaptan 20 adet alarak ulaşılan rakam, tek pakette 420 max amount seçilebiliyordu. İlk tx attığımda aceleyle amount kısmını da 20 seçip $550 fee ödeyerek 400 tane aldım. Sonra hatamı fark edip bir kaç hesap daha tam dolu olarak aldım. Bitcoinde tx ücreti olarak 750$ ödeyeceğim aklımın ucundan geçmezdi.

BRC20 birimlerin yoğun ilgi görmesi sonucunda bitcoin transfer ücretlerinde çok ciddi bir artış söz konusu.



Tarihte ilk defa kazılan bir blokta madenciler fee ücreti olarak blok ödülünden daha fazla bir ücret (6,7BTC) kazandılar.



BRC20'ler şimdilik bir içerik olmadan ilgiye sahipler, sadece erken dönem oldukları için. Zamanla gerçek bir işleve sahip olacaklar mı emin değilim. Bir taraftan gas fee yükselterek işlem yapmak isteyen kişileri zorlarken diğer taraftan bitcoin blok ödülleri bittikten sonra madencilik için yeterli talebin gelip gelmeyeceği sorunsalını çözüyor gibi görünüyorlar.

12/24 kelimelik seed keyinize erişimi kaybetmediğiniz sürece Trust walletta bulunan tüm varlıklara farklı cüzdanlar (electrum v.b.) aracılığı ile varlıklarınıza erişebilirsiniz.

Mobil cüzdanlar sadece bir şifre ile korunduğu için, sürekli internete bağlı ortamda bulunduğu için çok güvenli cüzdan tipleri değildir. Sadece anlık işlemler için riske edebileceğiniz miktarlarda bulundurun.

Olaya Sam ve FTX penceresinden baktığımızda aslında sakladıkları kullanıcı varlıkları değil kendi varlıkları zira hiç bir zaman kullanıcılara aitmiş gibi davranmamışlar paraya. Belki de bulut ortamında saklamasının sebebi yaptıkları ortaya çıktığında dilediği herhangi bir yerden ulaşabilmekti. Onlarca farklı cüzdana ait seed'leri fiziksel bir cihaza ihtiyaç duymadan saklamak için çok fazla seçenekleri yok.