ODTÜ Ekonomi Profesörü Erkan Erdil ile Bitcoin Üzerine Söyleşi

Arkadaşlar selamlar,

Erkan hoca ile Bitcoin üzerine bir söyleşi yaptık;

https://kriptokoin.in/odtu-ekonomi-profesoru-erkan-erdil-ile-bitcoin-roportajimiz/

Söyleşiden notlar;

Şu anda ülkemizdeki ekonomik gelişmeleri ve genel anlamda ekonomiyi nerede
görüyorsunuz?

Buna bakarken aslında 2001 yılından bu tarafa doğru bakmak lazım. 2001 yılından sonra bir mali disiplin üzerinden kalkan bir ekonomi politikası vardı ve uzun süre korundu. Fakat özellikle 2015’den itibaren başlayarak ekonominin bir çok göstergesinde ciddi bozulmalar var ve tabii sürekli söylediğimiz bu on beş yıllık süreçte de yapısal sorunları çok çözemedik. Bu sorunlara genel olarak baktığımızda beşeri sermaye sorunlarını çözemedik, yalnızca üniversite açmakla çözülecek bir sorun değil bu. Nicelik kadar nitelik de önemli. Maalesef nitelikli yeni üniversiteler yaratamadık Türkiye’de. Bütün bu yapısal sorunları çözemeyip, mali disiplinden de vazgeçtiğimiz noktada ciddi bir bozulmayla karşı karşıya kaldık. Tabi buna gerek küresel, bölgesel siyasi gelişmelerin de etkisi oldu. Şu anda çok iyi bir durumda değiliz pek çok gösterge açısından. Gerek istihdam, gerek enflasyon, cari açık gibi tüm bu göstergelere baktığımızda bir kötüye gidiş görüyoruz son iki üç yıllık dönemde.

Biraz daha konumuza doğru gelirsek, sizce insanımız kripto paralara güvenir mi?

Ben bir gözlemimi paylaşmak istiyorum sizlerle, Türk insanı siyasi olarak muhafazakar olmakla birlikte teknolojik gelişmeler konusunda muhafazakar bir tavır hiç bir zaman sergilemiyor. Bunu da aslında pek çok veri üzerinden görebiliyoruz.

Örnek olarak sosyal medya kullanımında Türkiye çoğu listede ilk beşte. İnternetin yayılması, ya da internet bankacılığının kullanımı da yine örnek olarak gösterilebilir. Hatta çok rahat bir şekilde söyleyebilirim ki şu anda internet bankacılığının belki de dünyadaki en iyi örneklerini Türkiye’de görmek mümkün. Bunun tabi ki sosyal-kültürel geçmişimizle ve genlerimizle de ilgisi var. Göçebe bir yaşamın bu tip muhafazakar olmama durumuna etkisi büyük ve yeniliklere açık olmamız üzerinde de yine etkili ancak özellikle refahını koruma konusunda bu muhafazakar tavır devam ediyor. O nedenle bunun iyi örneklerini görür ve kripto paralar iyi şekilde anlatılır, toplum bilinçlendirme çalışmaları yapılırsa Türkiye’de, insanımızın buna da sıcak bakacağını düşünüyorum ancak şu anda insanımız bu konuya mesafeli. Sanayicinin, iş adamının ya da ortalama bir vatandaşın mesafeli yaklaştığını görmek zor değil çünkü insanımız kriptoyu riskli bir yatırım olarak görüyor. Riskli yatırımlarda da tabii ki risk alma davranışı kişiden kişiye, toplumdan topluma, şehirden şehire veya sınıfsal olarak değişiklik gösterir. Türkiye’nin sınıfsal yapısına baktığımızda ben emekçi kesimlerin bu riskleri almaya hazır olduğunu sanmıyorum. Alırsa bu riskleri sermaye kesiminin alacağını düşünüyorum. Bunun dışında kripto paralar ülkemizde yayılır mı, yayılabilir, ancak tek taraflı bir şey olarak bakmak doğru olmaz. Blockchain ile ilgilenen kesimden gelecek bir talep doğrultusunda yayılabilir, yani biz internetten alışverişimizi kredi kartı ile değil de kripto para
ile yapmak istiyoruz şeklinde bir talep gelir, süreç bu yönde evrilebilirse bizim online satış yapan
mağazalar tarafından yaygınlaştırılabilir. Ancak o zaman sokaktaki bir insanın, ya da emekçi kesimin
de kullanacağı bir para olabilir fakat bu da bir günde olacak bir şey değil, tabi ki zamana yayılarak
gelişecek bir durum.

Peki sizce Bitcoin fiat-para’nın yerini alabilir mi?

Almaya aday, ancak biraz önce söylediğim risk kaygılarının giderilmesine bağlı. Şu anda Bitcoin dolara endeksli bir para aslında, yani fiat-para özelliğine bir miktar bağlı bir paradan bahsediyoruz. Eğer biz bunu dolara endeksli şekilde değerlendirmeye devam edersek fiat-para’nın yerini alması kolay olmayacaktır. Bitcoin’in kendisinin bir değer ifade etmesi gerekir ve bunun için de belki son noktada olacak küresel bir düzenleme gerekebilir. Merkezi olan para birimlerinde kurumlar parayı bastığını topluma beyan ederler ve bunun bir karşılığı vardır, Bitcoin için ise böyle bir durum çok yok. Ancak Birleşmiş Milletler gibi bir kuruluş bu olaya el atarsa, ancak o zaman Bitcoin belki fiat-para’nın yerini alabilir.

Merkezi olmayan bir para birimi uzun vadede kabul görebilir mi?

Kapitalist sistem üzerinden devam edeceksek, Bitcoin yani küresel bir değerden bahsedeceksek ya da kapitalizm sonrası ama kapitalist özelliklere sahip bir sistem üzerinden gideceksek, paranın bir değişim aracı olma fonksiyonu devam edecekse Bitcoin de burada bir alternatif olmaya devam eder, merkezi otorite olmasa bile. Ancak hiç bir zaman bir doların ya da merkezi olan bir para biriminin yerini alamaz. Kapitalist bir dünya üzerinden gitmeyeceksek, daha ütopik bir dünya için konuşacak olursak da orada durum farklı olabilir. Orası bizim biraz daha hayal gücümüze kalmış bir şey. Mevcut durumda kapitalist bir sistem için konuşursak Bitcoin yaşayacaktır ancak mevcut merkezi para birimlerinin yerini tam anlamıyla alacağını düşünmüyorum.