Önceki yazıda
yazıda temel iki emir cinsini anlatmıştık;
Market Order ve
Limit Order. Bunların yanında bir de olmazsa olmaz bir üçüncü emir çeşidi var: Stop Order. Bazı yerlerde Stop Loss olarak da geçer, yani “zararı durdur”. Adından da anlaşılacağı gibi piyasa istediğiniz yönde gitmiyorsa yol yakınken pozisyondan çıkmak ve muhtemel bir felaketi küçük sıyrıklarla atlatmak için kullanılır.
Ticaretin temel kuralı: ucuz al, pahalıya sat. Diyelim BTC yükseliş trendinde ve daha da yükselecek gibi gözüküyor. Siz de bir süre sonra satmak amacıyla o anki kur olan 1000 dolardan 3 BTC aldınız. Fakat trend terse döndü ve fiyat düşmeye başladı. Elbette yeterince beklerseniz tekrar aldığınız seviyelere gelmesi, hatta geçmesi muhtemel. Ama yol yakınken zararına da olsa satıp, sonra fiyat iyice düşünce tekrar almak daha mantıklı olmaz mı?
Diyeceksiniz ki kardeşim ben zaten piyasayı izliyorum, durum kötüyse de Market Order ya da Limit Order vererek pozisyondan çıkarım. 3. bir emir tipine ne gerek var? Stop emri aslında sizin piyasayı izleyemediğiniz zamanlarda (uçakta, uykuda, tatilde, internetsiz ortamda vs.) sizi koruyan bir sigortadır. Belli bir eşik geçildiğinde sizin yerinize o Market Order’ın ya da Limit Order’ın verilmesidir, başka bir şey değildir.
Örneğe geri dönelim. Diyelim 1000’den aldığınız BTC fiyatı şimdi 980’lerde ve 950’ye kadar düşerse daha da düşeceğinden, atıyorum 800’leri zorlayacağından korkuyorsunuz. Bu olursa 600 dolar zarar edeceksiniz. Demek ki sizin için kritik eşik 950 dolar. 950’yi şu anda görse hemen satıp 150–200 dolar civarı zararı sineye çekmeye razısınız fakat şu anda bulunduğu 980 seviyesinden geri dönüp tekrar yükselişe devam etmesi de mümkün. Erkenden boş yere satmak istemiyorsunuz. Aksi gibi 12 saatlik bir uçak yolculuğuna çıkmak üzeresiniz. N’apıyorsunuz, 950’den Stop emri veriyorsunuz.
Çünkü vermezseniz sonunuz bu arkadaş gibi oluyor.
Şimdi burası önemli. Piyasa 950’yi görürse sizin adınıza satış için Market Order mi verilsin? Limit Order mi verilsin?
1.Limit Order derseniz 950’nin yanında bir fiyat daha girmeniz lazım. Çünkü ilk girdiğiniz 950 dolar aslında emri tetikleme fiyatı (trigger price)olarak muamele görecek, gerçek satış fiyatı o değil. Piyasa 950’yi görünce 3 BTC’nizin satışa çıkarılacağı asıl fiyat, girdiğiniz 2. fiyat olacak. Bunu da 950 olarak girmeniz mümkün tabi fakat ya düşüş hızlıysa? 3 BTC’nin hepsi satılmaya vakit bulamadan daha ucuz teklifler geçebilir önünüze hatta emrinizin hiç dolmama ihtimali var maalesef. Bu yüzden tetikleme fiyatıyla limit fiyatı arasında biraz pay bırakmakta fayda var.
2.Market Order derseniz ikinci bir fiyata gerek yok, piyasa 950’yi görür görmez o anda almaya talip olan kim varsa onlara satacak. Ama sorun şu ki sizin değil, onların istediği fiyattan satacak. Burada da order book’un durumu önemli işte, alıcı tarafı çok kalabalık değilse ortalama satış fiyatınız çok düşebilir. (İlk sırada 950’den alan sadece 0.1 BTC alıyorsa ve bir sonraki teklif de 900’de ise kalan 2.9 BTC’nizi arzu ettiğinizden 50 dolar daha ucuza satmış olacaksınız maalesef.)
Stop emirleri sadece zararı durdurmak için değil, o anki kârınızın bir kısmını garantilemek için de kullanılabilir. (Yani bir nevi “zararı durdur” değil de “kârdan zararı durdur” emri.) Aynı örnekten gidersek 1000’den aldığımız BTC yükseldi ve 1100’lere kadar çıktı diyelim. Ama göstergeler “overbought” diyor yani buranın zirve olması ve trendin yön değiştirmesi muhtemel. Şu anda birden 30 dolar düşse yönün değiştiğine kanaat getirip hemen satacaksınız. Çünkü böyle bir düşüş 1000’e kadar devam eder gibi gözüküyor, satmazsanız tüm kârınızı kaybedebilirsiniz. Ama daha ortada 30 dolarlık bir düşüş yok, yükselişe devam ihtimali hala var ve erkenden satmak istemiyorsunuz. Uyumanız da lazım, n’apacağız? 1070’e stop emri vereceğiz.
Peki ya tırmanış devam eder de zirveyi 1100’lerde değil, 1300’lerde görürsek? 30 dolarlık bir düşüş bizim için hala bir yön değiştirmeyi işaret ediyor olabilir ama böyle bir durumda 1070’ten değil 1270’ten satmayı tercih ederdik değil mi? Çünkü 1300’lerden başlayan düşüş ben hala uykudayken devam edip stop noktama (1070) kadar gelebilir. Yazık değil mi, uyanık olsanız 1070’i beklemeden daha yukardan satardınız mutlaka..
İşte bu tip durumlar için de emrinize “trailing” (izleyen) özelliği verebilirsiniz. Trailing, emri verdiğiniz andaki güncel fiyatla stop fiyatınızın arasındaki mesafenin korunması ve tetikleme fiyatının sizin lehinizde değiştirilmesi anlamına gelir. Yani fiyat 1100 iken 1070’e verdiğim stop emrini trailing özelliğiyle verirsem, piyasa yükseldikçe aradaki 30 dolarlık farkı korur, benim stop emrimin fiyatı da beraberinde yükselir. Elde edebileceğim potansiyel kârdan olmam böylelikle. (Fiyat 1200’e çıkarsa stop’um 1170’e, 1300’e çıkarsa 1270’e çıkar. Tabi bu yükseliş esnasında aralarda düşüşler de olacaktır. Bunların 30 dolardan fazla olmaması lazım, yoksa stop tetiklenir.)
“…bir eşik geçildiğinde (trigger) bir emrin işleme konması. (limit ya da market emri) Stop’un özeti bu.”Son olarak stop emrinin amacı dışında bir başka kullanımı daha var. Aslında hiç pozisyonda değilken, pozisyona girmek için kullanılabilir. Diyelim fiyat 1100’de ve yükseliş devam ediyor. 1200’ü görürse önemli bir direnç kırılmış olacak ve hızla 1400’leri buluruz diye düşünüyoruz. Bu ihtimal gerçek olursa şu anda ucuzken almış olmak elbette daha avantajlı. Ama riskli, buralardan düşüşe geçip tekrar 1000’leri test edebilir. O yüzden şimdi değil de 1200 ve üstünden almak daha garantili. N’apıyoruz, 1200’e bu sefer satış değil alış için bir stop emri veriyoruz. Aslında mantık aynı: Bir eşik geçildiğinde bir emrin işleme konması. Stop’un özeti bu.
Özetle sonradan pişman olmamak için kullanılması elzem bir emir cinsidir Stop. Tabi BTC gibi oynak bir piyasada tetikleme fiyatı ile limit emri fiyatı arasındaki farkın, order book’un durumunun, trailing mesafesinin filan çok iyi düşünülmesi gerekir. Stop seviyesini pozisyona giriş seviyemizin çok yakınlarına koyarsak gereksiz yere (ortada gerçek bir tehlike yokken) tetiklenebilir. Ama çok uzağa koyarsak da muhtemel zararımızı büyütmüş oluruz.
Çoğu borsada yaşanan bir başka risk ise manipülatörlerin insanların muhtemel stop seviyelerini tahmin edip sürekli satış yaparak fiyatı bilhassa o seviyelere düşürmesidir. Bir kaç yüksek hacimli pozisyonun stop’u tetiklendiğinde market sell emirleri devreye girer, fiyat iyice düşer ve bu kişiler BTC’leri ucuzdan kaparlar, piyasa tekrar yükselir. Buna Stop avı (stop hunt) derler.
İşte burada biraz spot piyasası / kaldıraçlı piyasalar ayrımına değinmek gerekiyor. Çünkü bu stop avcıları sadece stop-sell’leri (zararı durdur satışı)değil, stop-buy’ları (zararı durdur alışı) da kovalar. Teknik olarak BTC yükselirken siz alım yapmadıkça zarara girmiş olmazsınız, sadece bir fırsat kaçırıyor olursunuz. O yüzden alım yapacak bir “zararı durdur” emri vermek bir mana ifade etmiyor gibi gözükebilir. Fakat bu sadece spot piyasalar için geçerli. Kaldıraçlı piyasalarda “short” pozisyonundaysanız alım yaparak zararı durdurmak hayati önem taşıyabilir. Hadi o da 3. yazının konusu olsun.
Spoiler: Evet, fiyat düşerken de kâr edebilirsiniz.
Kaynak:
https://siberekonomi.com/stop-emiri-ve-incelikleri/
