 |
March 06, 2018, 06:15:34 AM |
|
Bu sorunun birden fazla cevabı var diyebiliriz. Şu anda bini aşkın farklı kripto para mevcut ve çoğu ufak da olsa diğer koinlerden farklı bir özelliğe sahip. Kripto paraların üretiminde birden fazla yöntem mevcuttur. Bu yöntemleri basitçe üç kategoriye ayırabiliriz; Proof of Work (PoW – Yapılan işin kanıtlanması), Proof of Stake (PoS – Sahip olunan değerin kanıtlanması) ve sabit miktar ya da geliştiriciler tarafından kontrol edilen üretim.
Proof of Work (PoW)
Sözü fazla uzatmadan kısaca üç yöntemi de beraber inceleyelim. Proof of Work olarak adlandırılan yöntemde yeni koinlerin üretilebilmesi için elektronik cihazların (ki buna ASIC cihazlar, grafik kartları ve işlemciler dahil edilebilir) belirli bir matematiksel algoritmaya çözüm üretmesi ve bulunan çözümün mevcut blok zincirine eklenmesi gerekmektedir. Her yeni bulunan çözüm yeni bir blok eklenmesi ve PoW yöntemini kullanan koinler için yeni koin üretimi anlamına gelir. Ayrıca çözümü bulan madenci (algoritmayı çözme olayına madencilik, çözen kişiye madenci deniliyor) çözümü sisteme göndermeden önce beklemedeki transferlerden bazılarını mevcut çözüme dahil ederek transfer ücretlerini de toplayabilir. Böylelikle çözümden kazanmış olduğu ödül daha fazla olacaktır. Örnek olarak Bitcoin, Ethereum, Litecoin, Vertcoin verilebilir.
Daha anlaşılabilir olmak için şöyle söyleyebiliriz, diyelim ki algoritmaya çözümü buldunuz ve çözümünüzü insanlarla paylaşmak istiyorsunuz, çözümü paylaştığınızda alacağınız blok ödülü örnek olarak 10 Kripto para olsun. Çözümle beraber para transferi yapan insanların işlemlerini de dahil etmek isterseniz, yani “Ben bir çözüm buldum ve şu transferleri de doğruluyorum, paralar transfer edilebilir” derseniz transfer ücretlerini de ödül olarak alıyorsunuz. Transferlerin nasıl işlediğini diğer yazılarımızda daha açık anlatacağımızdan üzerinde çok durmuyoruz.
Proof of Stake (PoS)
Proof of Stake yönteminde ise durum daha farklı. Yeni kripto para üretimi belirli bir süre geçtikten sonra sistem tarafından otomatik olarak sağlanıyor ve cüzdanında belirli miktarın üzerinde kripto paraya sahip insanlar diğer insanlarla orantılı olarak yeni koinlere sahip oluyor. Bunu da şöyle açıklayabiliriz, diyelim ki Cenk, Ömer ve Hasan kendi koinlerine sahip ve bu koin zincirinde yeni koinler PoS yöntemi ile üretiliyor. Cenk 100, Ömer 200 ve Hasan da 300 koine sahip olsun. Her iki dakikada bir 6 yeni koin üretildiğini varsayarak, her iki dakikada bir sistem mevcut bakiyeleri kontrol ediyor ve üç arkadaşın koin sayılarını görüyor. Sonra bu koin sayılarını toplayarak 100+200+300 = 600 sayısına ulaşıyor ve 6’yı 600’e bölerek 1/100 sayısını elde ediyor. Sonra sistem “her kim bir koine sahipse, ona fazladan 1/100 koin daha veriyorum” ve bu üç arkadaşın koin sayılarına bakıyor. Cenk’in 100 koini olduğu için ona 1 koin, Ömer’in 200 koini olduğu için ona 2 koin ve Hasan’ın 300 koini olduğu için ona da 3 koin veriyor ve yeni blok oluşuyor. İşlem sonrası Cenk 101, Ömer 202, Hasan da 303 koine sahip oluyor ve aralarındaki oran sabit kalıyor.
Bu sistemde ödül için bir şey yapmanıza gerek kalmıyor. Belirli miktarda koine sahip olmak her üretilen blokta yeni koinler elde etmeniz için yeterli oluyor ve üretilen yeni koinler orantılı olarak dağıtılıyor.
Geliştirici kontrolünde tedarik
Son yöntem de geliştiriciler tarafından kontrol edilen para üretimi diyebiliriz. Aslında bu yöntem diğer iki yöntemden çok daha basit. Para üretimi tamamen geliştiricilerin elinde ve yeni üretilecek paralar ve yöntemi geliştiriciler tarafından belirleniyor. Kimi para birimleri yenisini üretmek için banka kasalarına dolar koyuyor ve yenisini üretiyor, kimi de toplamda belirli miktar üretip bir daha koin üretimi olmasını engelliyor. Bu yönteme en güzel örnek Tether (USDT) verilebilir.
|
