İslam dünyası dışında yaşayan insanlar için Bitcoin’in helal veya haram olup olmaması pek de bir sorun teşkil etmezken, durum İslam coğrafyasına gelindiğinde ise değişiyor. Özellikle de 1.6 milyar kişinin inandığı bir dinin bu konuda ne diyeceğinin bilinmesi, birçok yatırımcı için çok çok büyük bir öneme sahip.
Nisan ayının ortasında, Bitcoin’in şeriat kurallarına uygun olup olmadığı yönünde bir toplantı düzenlenmiş ve Müslüman şeriat hukukçusu Muhammad Abu Bakar, sürece ilişkin değerlendirme raporu yayınlamıştı. Abu Bakar, o dönemde yaptığı açıklamasında Bitcoin’in islama aykırılık teşkil etmediğini ve rahatlıkla ‘helal’ olarka nitelendirilebileceğini belirtti.
Ancak Abu Bakar’ın ifade ettiği şey, Bitcoin’in çeşitli fonksiyonlarını kapsıyordu. Örneğin, Müslümanlar eğer Bitcoin’i bir şeyi satın almak için kullanırsa bu Bitcoin’in helalliğine bir şey getirmiyor ancak eğer bunun bir yatırım aracı olarak görülmesi ve trade yapılması konusunda net bir söylem yok. Abu Bakar o dönem konuyla ilgili yapıtğı açıklamasında: ”Kripto paraları bir ödeme metodu olarak kullanmak daha tercih edilesi bir şey çünkü geleneksel piyasalara göre avantajları olduğu açık. Ancak yatırım amaçlı alınmasını ise tavsiye etmiyorum.” derken bu durum biraz da olsa kaos yarattı.
Olayın aslında özü, Bitcoin’in ve diğer kripto paraların ödeme amaçlı kullanılmasında dinen bir sakınca yok ancak; yatırım amaçlı kullanılmaları konusunda helal ya da haram olacağı muallakta.
Raporun ardından Londra’da faaliyet gösteren bir camii, Ramazan ayı boyunca zekat olarak Bitcoin kabul edileceğini açıklamış ve bu haber basında geniş yankı uyandırmıştı.
Abu Bakar’ın yayınladığı raporun kısa bir süre sonrasında Bitcoin fiyatı bin dolarlık bir artış göstermiş; bazı otoriteler bu artışı helal sinyali alan Müslüman yatırımcının piyasaya girmesine baplamıştı. Ancak bu fikre katılmayan kişi sayısı da gayet fazlaydı.
Exante isimli bir analiz firmasının uzmanı Sean Rakhimov da, helal sinyalinden sonra Bitcoin fiyatının artmasının tesadüf olduğunu düşünen ekipten. Konuyla ilgili yaptığı açıklamasında Bitcoin ve altın arasındaki korelasyona dikkat çeken Rakhimov, şunları söyledi:
”2016’da altının helal olduğu yönünde haberler piyasada yer aldı. 2018’e gelindiğinde ise aynısı Bitcoin için gerçekleşti. O dönem altın için de insanlar müslümanlar altın alacak ve fiyat artacak diyordu ancak hiç de öyle olmadı. O sebeple helal açıklamasından sonra Bitcoin artışının tesadüf olduğunu düşünüyorum. Elbette ki insanlar böylesi bağlantılar kurup spekülasyonlar yapmayı çok severler ancak bence arada hiçbir korelasyon yok.”
Rakhimov sözlerine 2016 senesinde yaşanan petrol fiyatlarındaki düşüş ile devam ederken, şu ifadeleri kullandı:
”Petrol fiyatları Ocak 2016’da neredeyse 28 dolarlara kadar gerilemişti. Şimdilerde ise 80 dolar. 28 dolar demek, geçimini petrolden sağlayan birçok Müslüman ülkenin yatırım yapmasını ya da para biriktirmesini zorlaştırmak demek. Ayrıca altın herkes tarafından bilinen bir yatırım aracı ve sıklıkla kullanılan bir şey iken, Bitcoin için bunu söyleyemeyiz. İnsanların büyük bir kısmı halen Bitcoin’in nasıl işlediği konusunda net bir fikre sahip değil. Büyük bir kısım insan için Bitcoin halen gizemli bir ürün.”
Abu Bakar’ın Bitcoin’e helal yakıştırmasını yapması; tüm İslam camiasında ise karşılık bulan bir değerlendirme olmadı. Örneğin ülkemizde, Diyanet İşleri’nden yapılan açıklamada Bitcoin gibi diğer kripto paraları alıp satmanın, spekülatif doğası gereği nedeniyle haram olduğu yönünde bir telkinde bulunuldu. Bu paraların gerek yasa dışı kullanım alanları olması gerekse de muhasebesinin tutulması nedeniyle yatırımcılar, Bitcoin’e karşı uyarıldı.
Karşı çıkan tarafın bir diğer önemli argümanı da Bitcoin alıp satıcılığının tefeciliğe girdiğini iddia etmeleri. Bitcoin’in ciddi volalitesi olduğunu belirten bazı din alimleri, bu sebeple Bitcoin alıp satmanın şeriat kuralları gereğince, kumar sınıfına gireceğini iddia ediyor.
Pro Pakistani isimli bir dergide editörlük yapan Haamiz Ahmed, konuyla ilgili şunları söyledi:
”Bir Bitcoin’i dolar karşılığında sattığınız esnada fiyat 100 dolar düşerse, satış yaparken zarar etmiş olursunuz. Aslında bu durum kumarda da vardır.”
Ancak bu ifadeler ile birlikte Ahmed aynı zamanda Bitcoin’in fiyat iniş çıkışlarının ‘daha tahmin edilebilir’ olduğunu belirterek bu durumun da Bitcoin ticaretini kumara daha az benzettiği fikrini savunuyor.
New York’da faaliyet gösteren Bitcoin Center’ın kurucu ortağı Hamdan Azhar ise, yaptığı açıklamada olaya farklı bir perspektiften bakarak bazı İslam ülkelerinin ve Müslümanların çoktan bu işe yatırım yaptığını belirtiyor. Hamdan Azhar, sözlerine şu cümlelerle devam ediyor:
”Elbette her zaman bu işe erkenden uyanan ve yatırım yapanlar oldular. Karachi’den Kuala Lumpur’a birçok ülkede insanlar Bitcoin ile çok önceden haşır neşir olmaya başladılar. Biz de Amerika’da insanlara kripto paralar ve Blockchain ile ilgili ders anlatıyoruz ve kendimiz de ticaret yapıyoruz. Bitcoin’in helal olduğu yönündeki son ifadeler, eğer bana soracak olursanız sektöre bambaşka bir kapı açacak.”
Bu arada, Azhar argümanını bir adım ileri taşıyarak, kripto paraların İslam toplumu için itibari paradan çok daha değerli bir enstürman olabileceğini ifade ediyor. Kripto paraların özellikleri sebebiyle dine, itibari paralardan daha uygun olabileceğini belirten Azhar, şunları söylüyor:
”Faiz ve borçlanma ile yürüyen geleneksel ekonomi sisteminden açıkçası birçok Müslüman rahatsız. Bitcoin, teknolojisi ve özellikleri ile Müslümanlar için çok daha iyi bir ürün. Birçok Müslüman, İslam kurallarına uyduğu takdirde, Bitcoin gibi finansal devrim yapacak araçlara zaten hep sıcak bakmıştır.”
Zekat vermenin İslam’ın beş şartından birisi olduğunu da belirten Azhar, zekatın da kripto paralar ile yapılacak olmasının bazı Müslümanları daha mutlu edebileceğini iddia ediyor. Azhar’a göre, itibari paralara takılı kalmak yerine, insanlar kripto paralar ile zekat ödemeyi tercih ediyor ve bunu daha anlamlı buluor.
İslam Ülkelerinde Blockchain’in Durumu
Bitcoin’in fiyatı en azından şu an için sektöre aktığı iddia edilen Müslüman yatırımcının katkısından pek etkilenmemiş gibi duruyor ancak; Bitcoin’e helal diyen raporların daha fazla çıkması demek; bu sektöre İslami coğrafyalardan paranın akmaya devam edeceği anlamına da geliyor.
Bu konuyu gündemine alan Müslüman bir girişim de var. Al Jazeera’nın haberine göre Malezya merkezli One Gram, altın destekli bir kripto parayı piyasaya yakın bir süre içinde çıkarmayı planlıyor. Şirketin planı, Müslüman insanlara kripto paraların dini inançla ters düşmediğini ve kripto paraların kullanılabilir olduğunu anlatmaya çalışmak.
One Gram şirketinin kurucu ortaklarından birisi olan Ibrahim Mohammed şirketin ana amacını şu ifadelerle açıklıyor:
”Altın, paranın farklı bir formda karşımıza çıkabileceğini biz Müslümanlara gösteren ilk şeydi diyebiliriz. Artık bunu bir de dijital dünyaya taşımak ve insanlara kanıtlı örnekler ile bunu anlatarak, Bitcoin’in dine uygunluğunu kanıtlamak istiyoruz. Bunu başarmak en büyük amacımız.”
Dubai merkezli bir kripto para girişimi olan Habibi Coin de aynı One Gram gibi aynı yolun yolcusu olan bir başka şirket. Şirketin web sitesinde, kripto paranın şu şekilde dizayn edildiği yazıyor:
”Şeriat uyumlu, faizi ve borcu düşüren, ürünlerin devalüasyonunu engelleyen ve İslam coğrafyası için yeni bir para transfer metodu olan bir para.”
Yazar Davy Barker’a göre, Bitcoin ve Blockchain, yeni dönemde İslam ekonomisinde sanılandan çok çok daha büyük bir rol oynama potansiyeline sahip. Barker, şu ifadeleri kullanıyor:
”En en iyi senaryoda bile kağıt para İslami kurallara tabii tutulduğunda 6 kıstas üzerinden 2 geçer puan gibi bir not alır. Kripto paralarda ise bu sayı 4 ya da 5 olabilir. O yüzden kağıt paraya haram demeyen hiçbir Müslüman, Bitcoin’e haram diyemez. Hatta bana kalırsa, Müslümanlar dine daha az uyumlu olan kağıt parayı terk edip, Bitcoin’e bakmalılar çünkü bence o dine daha uygun bir para birimi.”
Haber linki :
https://koinbulteni.com/helal-mi-haram-mi-iste-musluman-dunyasinin-bitcoine-bakisi-19520.html
