Bitcoin, kişiler arası para transferini sağlayan merkezsiz bir elektronik para sistemi olarak ortaya çıkmasıyla birçok insanın kafasında gerçekten merkezsiz bir dünya olabileceği algısını yarattı. Bunun üzerine günümüzde DeFi yani Decentralized Finance kavramı gün geçtikçe daha fazla gelişiyor ve merkezi borsalara merkezsiz alternatifler oluşturuluyor. Bu konuda gerçekten merkezsiz olan bazı site ve uygulamaları tanıtacağım.
1. Bisq.networkBisq kimlik onayı gerektirmeyen, açık kaynak kodlu, merkezsiz bir kripto para takas uygulamasıdır. Bu uygulama Windows ve Mac üzerinden çalıştırılır ve çalıştığı süre boyunca uygulamada Tor ağı kullanılır. Kullanılan Tor ağı sonucunda da kullanıcıların verileri gizlenmiş olur. Bisq'in en güzel yanı ise P2P işlem yapılmasını sağlıyor olmasıdır. Yapılan ticaret sırasında multisig takas cüzdanları kullanıldığı için platform hiçbir şekilde sizin yatırımlarınıza sahip olamıyor. Uygulama açık kaynak kodludur ve
Github üzerinden kaynak kodu kontrol edebilir. Ayrıca, uygulama hakkındaki tartışmalara katılmak için
Slack kanalına da katılabilirsiniz.
Bisq'i bu listeye alıp Etherdelta'yı listeye almamamın en büyük sebebi. Etherdelta gibi platformların aslında gerçekten merkezsiz bir borsa olmaması ve atomic swap işlemine olanak sağlamamasıdır. Bir merkezsiz borsa eğer atomic swap işlemi gerçekleştiremiyor ise Etherdelta gibi Ethereum blok zinciri üzerine inşaa edilmiş merkezi bir borsadır. Bunun dışında Kasım 2019'da Bisq'in versiyon 1.2'si yayınlandı ve yeni trade protokolü eklendi. Bu protokol sırasında 2-of-2 multisig escrows eklendi, hatırladığım kadarıyla Bisq üzerinden işlemler eskiden P2P olarak gerçekleşmiyor olsa da artık tamamen P2P olarak gerçekleşiyor.
2. Flyp.meFlyp, kripto takas platformları arasında atomic swap hizmeti sunan ve aynı zamanda basit, hızlı, gizlilik sağlayan ve herhangi bir kayıt gerektirmeyen en iyi platformdur. Bu platformun diğer takas platformların en büyük farkı yapılan işlem sırasında herhangi bir üyelik gerektirmemesidir. Diğer platformlar bildiğiniz üzere son düzenlemelerden sonra kullanıcılarının kimlik onayı yapmasını istiyor ve birçok verimiz bu takas platformları tarafından kaydediliyor. Binance'nin 2018'in başında kimlik çaldırma skandalı ve Türk borsalarının kullanıcı verilerini çaldırması sonucunda kim sadece bir kripto para takas etmek için kimlik bilgisini bilmediği bir firma ile paylaşmak ister ki? Kimse istemez. Flyp'in bir başka güzelliği ise iletişim sayfasının altında
PGP Key bulundurmasıdır. Bu şekilde iletişime geçerken, PGP Key kullanarak yazının içeriğini tamamen gizler ve attığınız e-mail'in bir başkası tarafından takip ediliyor olma ihtimalini 0'a indirirsiniz.
Bu ikisi, DeFi alanında gerçekten bir ilki başarmış en güvenilir örneklerdir. Bunun dışında decentralized exchange olduğunu iddia eden Etherdelta ve Binance DEX, Bitcoin'in merkeziyetsizlik anlayışına tamamen ters olmakla birlikte gerçek anlamda merkezsiz bir borsa değil, Atomic swap işlemine olanak sağlamayan yarı-merkezi borsalardır. Üstelik Etherdelta yapılan işlemler sırasında Ethereum'u, Binance DEX ise Binance Coin'i merkeze oturtur ki bir altcoinin merkezsiz işlemlerde kullanılıyor olması safsatadan öte değildir.
3. Lightning Network / Liquid NetworkBunun üzerinde konuşulmasa da Lightning Network üzerinde Decentralized Exchange oluşturulabileceği söyleniyor. Buna benzer farklı bir platform olarak da Bitcoin Core ekibinin geliştirdiği Blockstream platformunun Liquid'i var. Bu Liquid platformuna dünyadan birçok exchange destek veriyor, Türkiye'de de Btctürk bunların bir üyesi. Bunlar merkeziyetsizlik sağlasa da kimi kesimler de tam tersine merkezi olduğunu söylüyor çünkü işlemler Bitcoin blok zincirinin dışındaki farklı bir katmanda gerçekleşiyor.
