Ekşi sözlükte merkezidir mesela bunun merkezi olmayan yazarları ödüllendirme sistemi olan bir versiyonu çokta güzel olabilirdi.
Ekşi sözlük tarzı merkezi olmayan bir platform var: Steemit!
Farkları farklılıkları elbette var. Bunları tartışmaya gerek yok. Görüşlerinizi bir satırla da olsa, bir makale olarak da olsa steemit ile paylaşabilirsiniz.
Ayrıca twitter benzeri de "murmur" diye bir platform var. Tamamen EOS ağı üzerinde attığınız mesajları yayınlayabileceğiniz. Ama tuttular diye sorarsanız bence de hayır olur cevabı.
Nedenini en son da yazacağım.
Merkezi Olmayan Uygulamalar1.) Şimdi yukarıda bahsettiğimiz örneklerin merkezi olmayanlarını düşünelim. Yemeksepeti'ni ele alalım. Yemek sepeti her dürümden bir lira komisyon kesiyor ama karşılığında komisyon kesmekten başka işlerde yapıyor. Bu işleri yaparkende personel çalıştırıyor. Sipariş gelmeyince doğrudan arayıp siparişin durumu hakkında bilgi alabiliyorsunuz. Kayıt olmak için belli şartları var mesela gerçek bir işletme olmalısınız. Restoranların kayıtlı bir işletme olup olmadığını inceliyor.
Merkezi olmayan uygulamalarda müşteri hizmetleri gibi işleri kim yapacak? 2.)ikincisi yazılım ve geliştirme ayağı.Bu merkezi olmayan yazılımların geliştirilme kararı kimler tarafından verilecek ve bu geliştirme nasıl yapılacak? Hadi topluluğa oy kulandırdık ve yeni güncelleme istediler diyelim. Bu güncellemeyi kim yapacak, karşılığında ne kadar ücret alacak, güncelleme başarısız olursa ne olacak gibi yönetimde sıkıntı çıkaracak bazı sorularda akla geliyor.
3.)İllegal içerikler
Merkezi olmayan bir sözlük kurduk diyelim. Ekşi sözlüğün bire bir aynısı. Üyeler küçük ücretler ödeyip
bulut sunucu parasını kendi aralarında ekşi token ile ödüyorlar. Eğer bu ödemeye katılmazlarsa yazarlıkları kilitleniyor. Kullanıcılar birbirlerine bağış verebiliyor vs.. Yine bu sistemin içine merkezi olmayan BAT reklamlarını entegre ettik diyelim. Gelen ödemeleri öncelik olarak sunucu gideri olarak tanımlayabiliriz.. Böylece üyeler ücret ödemedende kullanabilir. Artan reklam gelirleri ise üyeler arasında belirli bir algoritma ile bölüşülebilir.
İllegal içeriklerse yine oylama sistemi ile üyeler tarafından kaldırılabilir. Fakat bu topluluk dürüst olmak zorunda mı? Çocuk pornosu gibi illegal içerikleri şikayet etmezlerse bu içerikleri buradan kim kaldıracak? Ve bu içeriklerin burada yayınlanmasına göz yumulmasından kimler sorumlu tutulacak.
İllegal içeriklerin tespit edilmesi için Youtube özel algoritmalar geliştiriyor. Youtube'de porno yada kafa kesme videosu gibi şeyler bulamazsınız. Peki ya sözde alternatifi D.tube?
Yine facebook aynı şekilde bir pornografik resmi otomatik algılayıp bunu spam olarak belirliyor. Peki alternatif merkezi olmayan versiyonlarıda bunları yapabilecek mi?
4.)Yetersiz Ar-GeYoutube kullanıcılarına video izlerken daha fazla zaman geçirmeleri için özel olarak çalışıyor. Tüm popüler sosyal medyalarda sonsuz kaydırma vardır örneğin. Fakat bu forumda sonsuza kadar kaydıramıyoruz.
Bu basit nokta bile kullanıcıların daha fazla zaman geçirmesinde ciddi etkisi olan bir ayrıntıdır. Video'nun hangi dakikasında izlenme düşüyor dikkat dağılıyor v.s hepsini ölçüp biçiyorlar. Bizim yarattığımız big datayı kullanıp bizi daha fazla bağımlı hale getiriyorlar. Merkezi olmayan alternatifler ise muhtemelen bir vakıf tarafından yönetilecek ve bir çoğu gizlilik vs vaat ediyor. Fakat big datayı kullanmadan nasıl big datayı kullananlar ile rekabet edilecek buda ayrı bir tartışma konusu...
Şimdi tek tekte cevap verebilirdim ama uzun bir yazı olduğu için alıntılamak epey zor.
Burada başka bir postu alıntılayarak cevap vereceğim.
Yemeksepeti, sahibinden veya gittigidiyor farketmez aslında. Olaya biraz yanlış açıdan bakmış olabilirsiniz. Açınızı değiştirirseniz zaten konuyu anlayacaksınız.
Bunun için şu başlığa bir göz atın önce;
blokzinciri teknolojisi her sike derman olmaz, Bitcoin > BlockchainBu foruma ilk üye olduğumda herkes gibi ben de deli altcoin trade yapiyordum, şansa para kazandık Allah’a şükür ama eskiden token dağilimlari böyle değildi arkadaşlar.
https://research.binance.com/projects/originAltcoin satin almak eskiden bir kumardi, simdi kumar bile değil. Zarlar artık hileli beyler bayanlar, altcoin diye bir şey yok, bunun adı koin bank.
Bir kere blokzinciri teknolojisi her sike derman olmaz, her uygulamanin blockchain teknolojisiyle calismasi iyi bir sey degil. gereksiz israf, gereksiz masraf ve hantallik. Ayrica, blokzincir teknolojisiyle bu shitcoinlerin ne alakasi var? sanki her blokzinciri teknolojisi sacma sapan bir tokene ihtiyac duyuyormuş gibi. Dunyadaki uygulamalarin %99’un boyle bir seye ihtiyaci yok, inanın uygulanabilir bile değil.
millet saniyoki blockchain gelecek sistem guvenli olacak, özgür olucak, merkezsiz olucak. olm adamlar özel izinli blockchain teknolojisi geliştirdiler bak hiçbir devlet/kurum blockchain 1.0’ı siklemiyo bile öyle soyliim. Kesinlikle ozgurluk ya da demokrasi gibi bir beklenti içine düşmeyin. Bu kadar açık ve net, daha nasıl vurgulayabilirim?
Dünya’daki tek merkezsiz yapı Bitcoin’dir. Boğaymış, moğaymış, geçiniz. Erc20leri falan doge gibi birbirinize gonderir eğlenirsiniz.
adam olun, Bitcoin alın.
tek kumariniz ether olsun.
selametle kalin hadi eyv.
Kimse her şeyin merkezsiz bir versiyonunu hayal etmemeli zaten.
Hem zaten yemeksepetinin gerçekten merkezsiz olma şansı yok ki! Ne yapacak adam kamera olmayan bir ortama gidip, bankın kenarına yemeği bırakıp terk mi edecek ortamı? Yani nasıl merkezsiz olabilir. O yemek size gelecek olay bu!
Sahibinden alıcı-satıcıyı bir araya getiren bir platform. Burada ortada hiç bir kişisel veri yokken alım satım işleri nasıl yürüyecek? Bunun mantıklı bir cevabı olamaz bana kalırsa.
Yani her şeyi merkezsiz yapamayız. Bu tam anlamıyla bir ütopya bile değil peri masalı olurdu ancak. Ama örnekler bariz hatalı görünüyor burada.
Merkezsiz para transferi olabilir. Bu başka bir konu. Aslında merkezsiz kavramına yüklenen misyon yanlış bence.
P2P eşler arası para transferinde parayı gönderen ve alan zaten konuyu bilecek. anonimlik değil. Ve pek tabi ki burada bir ücret ödemesi de olacak. Anonimlik ile merkezsizlik konusu fazla iç içe geçmiş gibi.
Sorunuz kim işleri yürütecek, kim sistemi kuracak vs.
Burada da aslında konuya hakim olmak çözüyor olayı. Merkezsiz kavramı burada devreye giriyor. Bu konuyu yürütenler "akıllı kontratlar" yani bir işlem gerçekleştiğinde farklı bir eylemi tetikliyor. Akıllı kontrat ile bir çalışma yapılabilir elbette ama bunu reel sektörde her şeye uygulamak zor.
Şöyle olabilir örneğin;
Yemeksepeti bu alanda bir çalışma yapar ve ben yemek sepetine ETH ile ödememi yaparım. Akıllı kontrat bu siparişle çalışır ve sipariş bana ulaştığı anda ürünü teslim alırken ben onay veririm ve para akıllı kontrat'tan karşı tarafa masraf kesildikten sonra aktarılır.
Ancak elbette her zaman bu tarz bir işlem 3. ve tarafsız bir kişinin gözetimine ihtiyaç duyabilir. Bu nedenle zaten @Blacknavy'nin dediği yere geliyoruz. Her derde derman değil blockchain ve merkezsizlik.
