Donanımhaberde gezerken bir konu dikkatimi çekti ve çok hoşuma gitti bunu sizinle paylaşmak istedim. hani şu sitelere girişte kullandığımız insan olduğumuzu kanıtladığımız sorgu sistemi varya o onun adı CAPTCHA. Meğerse bize sorgu yapılırken neler neler oluyormuş
2000 yılında şimdi 22 yaşında bir öğrenci olan Luis von Ahn, Carnegie Mellon Üniversitesi’nde yüksek lisans eğitimi görüyordu. Profesörü Manuel Blum ile bilgisayarların çözemeyeceği fakat insanların kolaylıkla yanıtlayabileceği bir test geliştirmek için baş başa verdiler.
Bu test örneğin bilet karaborsacılarının daha sonra yüksek fiyata satmak üzere yüzlerce konser yahut aktiflik biletini otomatik olarak almak için bir program yazmalarını engelleyebilecekti. Yapılan çalışmalar sonuç verdi ve gerekli tahlil bulundu: CAPTCHA.
CAPTCHA temel olarak İnsan ve Bilgisayar Ayrımı Hedefli Tam Otomatik Genel Turing Testi manasına geliyor. Sorgulama-yanıt doğrulaması olarak bilinen bu sistem sizden kolay bir testi yanıtlamanızı isteyerek bilgisayar değil insan olduğunuzu kanıtlamanızı sağlar.
2000 yılında şimdi 22 yaşında bir öğrenci olan Luis von Ahn, Carnegie Mellon Üniversitesi’nde yüksek lisans eğitimi görüyordu. Profesörü Manuel Blum ile bilgisayarların çözemeyeceği fakat insanların kolaylıkla yanıtlayabileceği bir test geliştirmek için baş başa verdiler.
Bu test örneğin bilet karaborsacılarının daha sonra yüksek fiyata satmak üzere yüzlerce konser yahut aktiflik biletini otomatik olarak almak için bir program yazmalarını engelleyebilecekti. Yapılan çalışmalar sonuç verdi ve gerekli tahlil bulundu: CAPTCHA.
CAPTCHA temel olarak İnsan ve Bilgisayar Ayrımı Hedefli Tam Otomatik Genel Turing Testi manasına geliyor. Sorgulama-yanıt doğrulaması olarak bilinen bu sistem sizden kolay bir testi yanıtlamanızı isteyerek bilgisayar değil insan olduğunuzu kanıtlamanızı sağlar.
Boşa giden insan beyni döngüleri
CAPTCHA, botları önlemede işe yarasa da von Ahn’ın başını kurcalayan bir niyet onu hayli rahatsız etti. Çünkü profesörü ile birlikte bir manada insan beyni döngülerini boşa harcayan bir sistem geliştirmişlerdi. Her bir CAPTCHA testi çözdüğünüzde aslında hayatınızın 10 saniyesini harcıyordunuz.
Dünyanın dört bir yanındaki insanların her gün yaklaşık 200 milyon CAPTCHA çözdükleri üzere bir istatistiksel data vardı ortada. Yani her bir CAPTCHA yazışınızda, aslında hayatınızın 10 saniyesini harcıyordunuz. Ve bunu 200 milyonla çarptığınızda inanılmaz bir sonuç çıkıyordu ortaya:
“Tüm insanlık her gün bu hudut bozucu CAPTCHA’ları çözerek günde yaklaşık 500.000 saat harcıyor”
Tahlil bulundu: reCAPTCHA
Luis von Ahn, CAPTCHA’yı insanlığa yararlı olacak bir biçimde kullanabilir miyiz diye baş yormaya başlamıştı. Maksat, bilgisayarların yapamadığı şeyi yapan insan beyninin bu 10 saniyelik hesaplama gücünün boşa gitmemesini sağlamaktı. Ve beklenen karşılık bulundu.
Luis von Ahn bu işin üzerine ağırlaşarak bir “kazan-kazan” senaryosu oluşturmayı başardı. Birçoğunuz bilmiyor olabilirsiniz ancak CAPTCHA çözerken yalnızca insan olduğunuzu doğrulamakla kalmıyor, tıpkı vakitte kitapların dijitalleştirilmesine yardımcı oluyorsunuz.
Farkında olmadan kitapları dijitalleştiriyorsunuz
Kütüphane raflarında duran eski kitapların dijital ortama aktarılması için optik karakter tanıma (OCR) teknolojisi kullanılıyor. Lakin taranan dokümanlardaki yazıların yaklaşık %20’lik kısmı mürekkep solması yahut sayfa sararması üzere nedenlerden ötürü bilgisayarlar tarafından okunamıyor.
Von Anh’ın evrimleştirilerek reCAPTCHA‘ya dönüştürdüğü sistemin birinci projesi, 1851’de kurulan ve 13 milyondan fazla makaleden oluşan New York Times’ın arşivinin dijital ortama aktarılmasıydı. Artık gazetenin arşivindeki tüm yazılar aranabilir durumda.
ReCAPTCHA algoritması nasıl işliyor?
Pekala bilgisayarın okuyamadığı kelimeyi, insanların gerçek yazıp yazmadığına nasıl karar veriliyor? Burada farklı bir algoritma var. Kullanıcıya ek olarak bilgisayarın karşılığını bildiği bir söz daha veriliyor ve ikisini de yazması isteniyor.
Şayet sistemin yanıtını bildiği söz hakikat yazılırsa kullanıcı insan olarak kabul ediliyor. Tıpkı vakitte öbür sözün de yanlışsız yazıldığı varsayılıyor. Bu süreç 10 farklı kişi üzerinde tekrar edildikten sonra kelimenin hakikat olduğuna kanaat getiriliyor ve bu halde dijitalleştirmiş oluyor.
Google satın aldı ve daha da gelişti
reCAPTCHA’nın yükselen bedelinin farkına varan Google, projeyi 2009 yılında Google Kitaplar‘da kullanılmak üzere açıklanmayan bir ölçü karşılığında satın aldı. Arama devi dünyadaki her kitabı dijitalleştirme gayesinin bir modülü olarak onlarca milyon kitabı tarayarak dijital ortama aktamış durumda.
Google bünyesine katılan reCAPTCHA vakitle daha da gelişerek yapay zekanın görsel tanılama problemlerinin çözülmesine katkıda bulunabilecek düzeye geldi. Artık daha çok görsel seçmeye yönelik testlerle karşılaşıyoruz. Hatta arama devi bunu Street View hizmetindeki trafik işaretlerini tanımlamak için kullanıyor. reCAPTCHA testlerinde sizden trafik işaretlerini yahut yaya geçidini seçmenizin istenmesinin nedeni de bu.
Günümüzde reCAPTCHA’yı kullanan sitelerin sayısı son derece yüksek. Facebook, TicketMaster, Twitter, 4chan, CNN.com, StumbleUpon ve Craigslist üzere web siteleri günde 100 milyondan fazla CAPTCHA görüntülüyor. Yani bir günde dijitalleştirilen sözlerin sayısı epeyce fazla. Yılda yaklaşık iki buçuk milyon kitabın dijital ortama aktarılmasına muadil bu sayıya hepimiz farkında olmasak bile katkıda bulunuyoruz.
/quote]
Kaynak :
https://teknolojipusulasi.com/captcha-cozerek-yalnizca-insan-oldugumuzu-mu-kanitliyoruz-hayir/
