Rarible İncelemesi (NFT Araştırmaları Bölüm - 2)

[illetyus]

Rarible İncelemesi (NFT Araştırmaları Bölüm - 2)
Daha önceki yazımda Opensea platformunu tanıtmıştım. Opensea için kısaca NFT’lerin uniswapı diyebiliriz. Opensea üzerinden nasıl NFT alıp-satabileceğinizi  öğrenmek için aşağıdaki konuyu okuyabilirsiniz.

https://bitcointalk.org/index.php?topic=5251544.msg54513567#msg54513567

Son günlerde ise popüler NFT projelerinden biri olan Rarible’yi incelemeye karar verdim. Rarible’yi inceleme nedenim Opensea üzerinde 1.sırada bulunan en popüler NFT projesi olmasıdır. Ve son zamanlarda adını twitter gibi platformlarda sıkça duymam beni incelemeye iten bir neden oldu.

NFT Nedir?
Açılımı ‘’Non Fungible Token’’ anlamına geliyor. Kısaca her birinin farklı olduğu tokenler anlamına gelir. Eğer Bitcoin bir nft olsaydı, her bitcoin ayrı bir bitcoin olurdu ve fiyatları birbirine eşit olmazdı. Her biri ayrı bir ‘coin id’sine sahip oluri ayrı ayrı satılırdı. Muhtemelen insanlar tarafından seri numaralarına göre ayrı ayrı değerler biçilir öyle satılırdı.

NFT’ler Nerelerde Kullanılabilir?
Mesela diyelim bir apartmanı komple tokenleştireceksiniz. Fakat her dairenin büyüklüğü,kira geliri, gideri vs farklı olduğu için, bu tokenleri tutan kişilere dağıtılacak olan aylık ödemelerde haliyle farklı olacak.  O halde bu apartmanı erc20 ile tokenize etmek pek mantıklı olmaz. Onun yerine dairleri ve çeşitli hakları temsil eden birbirinden farklı NFT tokenler  daha çok iş görür.
Oyun itemleriden örnek verecek olursak, oyunlardaki itemlerin her biri birinden farklı özelliklere sahip. Bu itemleri erc20 ile blockchainde tokenize etmek imkansızdır. Blockchain tabanlı oyunlar yine tokenize işlemleri için NFT kullanmak zorundadır.
Sanat dünyasına bakacaksak olursak, her ürün birbirinden farklı. Tek bir erc20 ile tokenize edilmesi imkansız.


Rarible Nedir?
Rarible bir NFT Pazar projesidir. İçeride digital koleksiyonlar ve digital sanat eserleri ETH karşılığında satılmaktadır.

İçeride gerçekten işe yarar bir şeyler satılıyor mu?
Arkadaşlar maalesef proje için gerçek düşüncem içeride mantıklı hiçbir şeyin olmadığı yönünde.  Sözde satışa konmuş sanat eserlerinin bir çoğu Google’dan alınmış copy-paste resimlerden oluşuyor. Ayrıca yasal olarak bu NFT’lere sahip olmak, o içeriğin size ait olduğunu kanıtlamıyor. Sadece bir oyun gibi bir şeyler yükleyip, ETH ile satışa çıkarıyorsunuz. Genellikle içeride dönen alım satım hacmi ise, yan hesaplardan kendi NFT’lerini alıp satan insanlar sayesinde oluşuyor. Fakat bu gibi projelerin zamana ihtiyacı var. Gelecekte blockchain tabanlı, büyük bir digital ürün pazarının oluşacağını düşünüyorum. Örneğin müziklere tık tıklama ile telif hakkından hisse alabileceğimiz ve bunların telif gelirlerini cüzdanlarımızda stakeleyebileceğimiz zamanlardan bahsediyorum. Yasal olarak mahkemeler tarafındanda kabul edilecek global bir pazar.  Fakat bugünkü projelerin şimdilik çok ham-ilkel olduğunu söylebiliriz.

Rarible üzerinden NFT nasıl çıkarılır?

Metamask cüzdanınızla içeride login olarak birkaç tıklama ile kendi NFT’nizi çıkarabilirsiniz.
https://app.rarible.com/

Login olduktan sonra ‘’Create Collectibe’’ sekmesine tıklıyoruz.
Single ve Multiple olarak 2 seçenek çıkıyor karşımıza. Single seçerseniz NFT’niz sadece bir kişi tarafından alınabilir. Multiple ise NFT’yi parçalara böler. Örneğin NFT’nizi 10 ayrı hisseye bölebilirsiniz. Bir kişi gelip 1 parçasını alarak telif hakkının %10’una sahip olabilir.

Bir sonraki sayfada ise eserin resmi ve açıklaması gibi çeşitli bilgileri girdikten sonra cüzdanımızla imzalayıp ücret ödeyerek NFT’mizi yaratabiliyoruz.

RARİ nedir?
RARİ bildiğiniz Erc-20 tabanlı platform tokendir. Uniswap’ın UNİ’si gibidir. Rarible üzerinde işlem yapan kullanıcılara ödül olarak dağıtılır. Buna pazaryeri madenciliği adı verilmiş. Ne kadar çok alım-satım yaparsanız, hacminize göre RARİ kazanıyorsunuz. RARİ sahipleri platformun işleyişi için oy hakkı elde edebiliyorlar. Şuanda olmasada ilerleyen zamanlarda sahibinden.com gibi öne çıkarma gibi çeşitli özellikler RARİ tutanlara sunulabilirler. Ortam buna çok müsait.

Token Detayları:
-Her hafta 75.000 RARİ tokeni Pazaryeri madenciliği ile platform kullanıcılarına dağıtılıyor. Buda haftalık olarak 75.000 yeni token arzı anlamına gelir.
CoinGecko Verilerine göre RARİ toplam dolaşım sayısı ise 2.302.271. (2.12.2020)

Maksimum arz ise 25.000.000 görünüyor. Piyasadaki sirkülasyon sayısı henüz çok düşük olduğu için her hafta üretilen 75.000 yeni RARİ satış baskısı oluşturuyor.

Coinmarketcap verilerine göre ise dolaşımdaki token sayısı 855.330 olarak görünüyor.

Hangisi şuan doğru bilmiyorum fakat net bir sayı öğrenirsem, konuyu güncelleyerek net rakamı belirteceğim.
Sonuç itibari ile dolaşımdaki arz çok düşük ve haftalık olarak yüksek oranda yeni token salınmasının RARİ fiyatı baskıladığını söyleyebiliriz.

Sosyolojik Değerlendirme
RARİ token için HYPE olur mu , olmaz mı? Şöyle bir ortamı süzerek diyebilirim ki, RARİ fiyatının yüksek haftalık arzına rağmen aktif bir platform kullancısı sayısı var. (+20.000 kişi) Ve bu kişiler twitter hesaplarından sürekli rarible etiketi ile paylaşım atıp NFT satmaya çalışıyorlar. Bazı NFT üreticileri airdrop düzenleyip twitterda çekilişler yapıyorlar. Bu paylaşımlarda RT şartı oluyor genellikle. Burada söylemek istediğim şey, RARİ’nin sosyal medyada ciddi viral etkileşim potansiyeline sahip olması. Pek çok proje bu şekilde doğal olarak adını duyulmasını sağlayacak özelliklere sahip değil.
Ayrıca NFT projeleri için DeFi gibi çılgınlık olur gibi beklentiye sahip bir kesim var. Haber sitelerinde ve telegram gruplarında artık daha fazla NFT kelimesi geçiyor. Rarible’nin opensea’da birinci sırada olması, daha şimdiden NFT hastagleri ile birlikte Rarible’nin adının sıkça geçip sosyal medyada yuvalanmış olması gibi nedenlerle olası bir NFT hype yaşanması durumunda ilk önce omuzlanan tokenlerden birisinin RARİ olabileceğini düşünüyorum.

Not: Haftalık dağıtılan 75.000 RARİ’nin dağıtım sistemi ile alakalı Rarible’in  kendi topluluk forumunda çetin tartışmalar dönüyor. Bazı kullanıcılar sahte alım satımlar ile RARİ’lerin yağmalandığını, adaletsiz dağıtımın projeyi yok edeceğinden bahsetmişler. Yönetimde bu dağıtımın nasıl olacağına dair bir çare aramakta. RARİ’ye yatırım düşünenlerin forumu takip etmelerini ve gidişata göre hamle yapmaları gerektiğini düşünüyorum.

---

Rarible hakkında daha fazla bilgi için;

Web: https://rarible.com/
Forum: https://gov.rarible.com/
SSS: https://www.notion.so/rarible-com-FAQ-9038d28524164a5e83150de052f6d5a5

[1714508374]

1714508374

[1714508374]

1714508374

[1714508374]

1714508374

[1714508374]

1714508374

[1714508374]

1714508374

[bobita]

"Ayrıca yasal olarak bu NFT’lere sahip olmak, o içeriğin size ait olduğunu kanıtlamıyor."

Tabii ki hiçbir şey bir anda olmuyor ama şu ifade nftlerin daha emekleme döneminde bile olmadığının göstergesi, kaldı ki kripto emtialarla değer ve sahiplik ispatının şu an yasal olarak da mümkün olduğunu zannetmiyorum, halbuki esas potansiyel bana göre burada.
Biraz zamana ihtiyaç var sadece.

[muslol67]

Şu tokeni 0.50$'da iken duyup satın almadım bi halt olmaz diye. Sonra 15-20 boyunca 7-8$'dan işlem gördü. Hayatımda kaçırdığım en bariz fırsatlardan.
Ama tabi o dönem shit tokenlerin Uniswap üzerinden fırladığı dönemdi. Hak ederek mi yükseldi yoksa bir furyaya kapılıp mı zıpladı bilemem. Sonuç olarak ben kaçırdığıma bakarım.
---

"Ayrıca yasal olarak bu NFT’lere sahip olmak, o içeriğin size ait olduğunu kanıtlamıyor."

Tabii ki hiçbir şey bir anda olmuyor ama şu ifade nftlerin daha emekleme döneminde bile olmadığının göstergesi, kaldı ki kripto emtialarla değer ve sahiplik ispatının şu an yasal olarak da mümkün olduğunu zannetmiyorum, halbuki esas potansiyel bana göre burada.
Biraz zamana ihtiyaç var sadece.

Yasal olarak çok önem arz eden bir durum olduğunu sanmıyorum. Ne gibi yasal bir sıkıntı olabilir ki zaten?

[bobita]

Şu tokeni 0.50$'da iken duyup satın almadım bi halt olmaz diye. Sonra 15-20 boyunca 7-8$'dan işlem gördü. Hayatımda kaçırdığım en bariz fırsatlardan.
Ama tabi o dönem shit tokenlerin Uniswap üzerinden fırladığı dönemdi. Hak ederek mi yükseldi yoksa bir furyaya kapılıp mı zıpladı bilemem. Sonuç olarak ben kaçırdığıma bakarım.
---

"Ayrıca yasal olarak bu NFT’lere sahip olmak, o içeriğin size ait olduğunu kanıtlamıyor."

Tabii ki hiçbir şey bir anda olmuyor ama şu ifade nftlerin daha emekleme döneminde bile olmadığının göstergesi, kaldı ki kripto emtialarla değer ve sahiplik ispatının şu an yasal olarak da mümkün olduğunu zannetmiyorum, halbuki esas potansiyel bana göre burada.
Biraz zamana ihtiyaç var sadece.

Yasal olarak çok önem arz eden bir durum olduğunu sanmıyorum. Ne gibi yasal bir sıkıntı olabilir ki zaten?

Mesela bir sanat eserinin sahibi olduğunu nasıl ispatlarsın, çok bildiğimden değil de, bunun faturası olur, sertifikası olur, sözleşmesi vb olur ve bunlar yasal anlamda "belge"dir. Ama token olayının her ne kadar hayatın tüm saflarında yer almaya başlasalar da yasal zemini yok. Mesela bir kriptonun veya cüzdanın sana ait olduğunu, KYC yaptığın bir platformdan geçmediyse ispatlayabilir misin?

[Nadziratel]

Çok güzel bir inceleme olmuş önce bunun için teşekkür ederim.
Ben hiç duymamıştım RARI'yi. Şimdi biraz bakındım yazının akabinin de sanki tekrar yükselebilir gibi göründü bana ama tabi iyi bir borsa falan gelmesi lazım. Onlar büyük eksiklik bence.

[yns1903]

Konuda da belirttiğiniz gibi RARI en potansiyelli NFT tokenlerin başında geliyor dolaşımdaki arzı biraz düşük şuanda o yüzden tam fiyat anlamında net durum ortaya çıkmıyor net sirkulasyondaki arz tamamen belli olunca biraz daha fiyat konusunda yorum yapmak mümkün olur ayrıca daha yeni yeni duyulmaya başlandığı için ilgi artınca gelişim devam eder platformun diye umuyorum

[Bthd]

Tek bir blockchain ağı üzerinde farklı birimler için sahipliği niteleyen farklı tokenlerin yaratılıp hisselendirilmesi fikri gelecekte hayatımızda yer alabilecek potansiyele sahip. Ancak NFT 'Non Fungible Token' teknolojisi şu anki kullanım alanlarıyla 2017 sonunda ethereum ağı üzerindeki cryptokitties çılgınlığından daha öteye gidemez. Şu an çoğu ekip oluşmuş hype'tan pay koparmak için saçma projeler çıkarıyor. Sanatsal anlamda bir uzman olduğumu iddia edemem lakin ortaya koyulan ürünler gerçekten kötü, çoğu kişi sadece daha fazla fiyata satabilmek umuduyla NFT satın alıyor.  Bu fiyatlanan şeyin teknolojinin kendisi değil insanların kar etme hırsı olduğunu gösterir ve fiyatsal olarak balonların oluşmasına sebep olur.

[illetyus]

Konu açıldığı sırada değeri 1.90 usd. Şuan 15 dolardan işlem görüyor.
İncelemesini yaptık fakat aldınız mı diye sorarsanız bende almadım. 

[ajanwalker]

Hocam burada olan paylaşımlar çok güzel ve kaliteli ama hepsine yetişmek mümkün olmuyor. Bir de daha önceden aldıklarınızda terste kalınca işte o zaman bu tarz tokenlere yatırım yapmaya cesaret edemiyor insan. Asıl yatırım bu gibi tokenler zaten.
Çünkü ethereumu buradan alip 2000 dolardan satsak ne olur. Ama rarible gibi olan coini 1.15 ten alıp 15 ten satabilirsek asıl işi yapmış oluruz. Olmadı ne yazık ki. Değerlendiren varsa tebrikler.

[edandrada]

Tek bir blockchain ağı üzerinde farklı birimler için sahipliği niteleyen farklı tokenlerin yaratılıp hisselendirilmesi fikri gelecekte hayatımızda yer alabilecek potansiyele sahip. Ancak NFT 'Non Fungible Token' teknolojisi şu anki kullanım alanlarıyla 2017 sonunda ethereum ağı üzerindeki cryptokitties çılgınlığından daha öteye gidemez. Şu an çoğu ekip oluşmuş hype'tan pay koparmak için saçma projeler çıkarıyor. Sanatsal anlamda bir uzman olduğumu iddia edemem lakin ortaya koyulan ürünler gerçekten kötü, çoğu kişi sadece daha fazla fiyata satabilmek umuduyla NFT satın alıyor.  Bu fiyatlanan şeyin teknolojinin kendisi değil insanların kar etme hırsı olduğunu gösterir ve fiyatsal olarak balonların oluşmasına sebep olur.

tamamıyle katılıyorum. 3 gün önce sandbox arsa satışı yaptı. 5000 arsa 1 dakika tanesi 700 dolardan satıldı.
daha hiç bir şekilde kullanı alanı olmayan bu arsalaırn bu kadar yüksek fiyattan satılması çok ilginç. herkes pastadan pay kapma derdinde.

[huseyin15]

Bu treni de kaçırmışız demek ki. Bende bitmaxın kendi tokenini alıp kilitlemiştim ve o zaman satoshi olarak 80-90 arasında geziyordu. Şimdi baktım 610 satoshi olmuş.
Bu piyasada fırsatlar bitmez.

[alpoahmo]

Ne fırsat kaçmış ya. Keşke bu konuyu görseydim. Raribleyi duymuştum hatta görseydim diyordum lakin görmüş buradan duymuş olabilirim. Bu nft olayları ne kadar çok duyulmaya başladı ya. Her yer nft oldu yok mu yeni rarible şu openseanin keşke tokeni çıksa.

[illetyus]

Ne fırsat kaçmış ya. Keşke bu konuyu görseydim. Raribleyi duymuştum hatta görseydim diyordum lakin görmüş buradan duymuş olabilirim. Bu nft olayları ne kadar çok duyulmaya başladı ya. Her yer nft oldu yok mu yeni rarible şu openseanin keşke tokeni çıksa.

Konuyu görünce gidip almayacaktınız muhtmelen. Konunun yazarı olarak bende ıskaladım. Sadece alınacaklar listemdeydi. Fakat arz artışından dolayı çekindim biraz ve alım işini erteledim.

Rarible hakkında görüşüm uzun vadeli  görüşüm (proje olarak) ise 5 para etmeyeceği yönünde. Fakat fiyat artışı devam edebilir an itibari ile 17 USD işlem görüyor. Daha önce binance ceosu CZ rarible alakalı tweet atmış ve nft çıkarmıştı. İlerleen günlerde Binance'nin bu tokeni listeleme ihtimali olabilir fakat ben 1.6 dolardan almadığım tokeni kalkıp 17 dolardan alamam şuan. Kaçarsa kaçsın önümüzdeki maçlara bakacağız.

---

Benimde en büyük hayallerimden bir tanesi opensea'nın yönetişim tokeni çıkarması.
Opensea token çıkarsa ağda işlem yapanlara airdrop olarak dağıtabilir. Çünkü moda bu şekilde.
Bu yüzden opensea'da hiç işlem yapmadıysanız walleti bağlayıp biraz harcama yapıp şans deneyebilirsiniz.

Opensea hakkında:
https://bitcointalk.org/index.php?topic=5251544.0

[furylmz]

...

tamamıyle katılıyorum. 3 gün önce sandbox arsa satışı yaptı. 5000 arsa 1 dakika tanesi 700 dolardan satıldı.
daha hiç bir şekilde kullanı alanı olmayan bu arsalaırn bu kadar yüksek fiyattan satılması çok ilginç. herkes pastadan pay kapma derdinde.

Hocam sandboxta amaç şu bildiğim kadarıyla o arsaları satan alanlar kiralayabilecek ya da kendileri oyunlarını kurup insanlara oynatabilecek ne kadar çok oyun oynarsa insanlar senin arazine gelip kurduğun oyunu ona göre daha çok para verecek sandbox sana sand tokeniniyle ödeme yapacak

[illetyus]

Rarible American funds, Venrock ve CoinFund gibi bazı VC'lerden ilave 14 milyon dolar yatırım aldı.
Opensea'dan sonra en aktif NFT topluluklarından birine sahip. Fakat uzun vadede yoğun rekabetin olacağı nft pazar yerinde ayakta kalacaklarını sanmıyorum.