Dünyada ve ülkemizde birçok borsa hacklendi, ortalama her 3 borsadan biri dünya genelinde hackleniyor, bu saldırılar nasıl yapılıyor ayrı bir konu, uzmanlık alanım değil ama sizinde anlamadığınız bir konu olduğundan uygun bir zamanda onun hakkında atıp tuttuğum bir başlık açarım herkes araştırmadan yayar ve o özlenen kaynağı facebook olan bir yazı olarak ileride karşımıza çıkarak sosyal vazifesini tamamlar.
Borsası hacklenen firmaların izleyeceği iki yol var, ilki titanik yöntemi ama buna gerek yok, ikincisi ise hiçbirşey olmamış gibi davranmak. Garip gelebilir ama birçok borsa ikinci yöntemi seçiyor, sonuçta hacklendik derlerse millet panikle koinleri çekecek, işler azalacak müşteri kaybı olacak ve orta vadede batış söz konusu o yüzden batmadan neler yapabiliriz diye hesap yapıyorlar. Bitfinex 2016 saldırıya uğrayıp 120bin btc çaldırınca (oha
) insanlar panik yaptı o kadar parayı nasıl karşılayacaktı batar bu paraları çekelim dediler ama tabi bitfinex izin vermedi, millet ısrar edince kendileri bir yöntem geliştirdiler ve paranızın yaklaşık 2/3 ünü çekebilirsiniz geri kalanı özel bir kredi(token diyelim) olarak borsada duracak borsa bunu zamanla size geri ödeyecek dediler, bu token dolar karşılığında zamanla geri alınacak dendi yani 10bin dolarınız varsa 3bin dolarlık bir token var hesabınızda ve 7 bin çekebiliyorsunuz. Bu token dolar karşılığında alınıp satılabiliyordu da aynı zamanda. İnsanlar ilk zamanlarda bu tokenın değeri 1 dolar olmasına karşın paramı kurtaramam diyerek 30 cente falan sattılar, bu krizden hiç etkilenmeyen kişiler bile gelip bu tokendan aldı . sonra bitfinex birkaç ay sonra bu tokenlarin bir kısmını 1 dolardan geri aldı , böylece borsaya olan güven biraz geri geldi token 60 sent oldu ama hala insanlar tam 1 dolar vermiyordu sonuçta beklemek istemeyen kişiler satıyordu hakkını. Sonraki aylarda bitfinex parça parça geri alımlarla toplamda 2 yıl sonunda bütün tokenları aldı ve borcunu kapadı. Bu sistem ile batmaktan kurtuldu , bu yazı yazıldığında hala aktif ve büyük borsalardan biri(benim gözümde farklı sebeplerden sahtekar bir borsadır). Peki nasıl bunu yapabildi, tabiki aktif olarak işine devam edip aldığı komisyonlarla !, insanlarda güven oluşturabilmek zordur bunu korumak daha zordur. Adamlar azimle çalışıp betonu deldiler resmen.Üstelik bu sistm o kadar iyiydi ki bunu kullanıp biz niye doların token ının yapmıyoruz dediler ve USDT yani Tetheri çıkardılar (al sana tetherin hikayesi)
Peki bu sistemi hacklenen diğer borsalar neden kullanmadı kimisi battı kimisi token bile çıkarmadı, bunun iki sebebi var birincisi çok büyük rakam gitmişse saldırı sonucunda ,aktif işlemleri devam ettirememe olasılığı var , açılan davalar işlemlerin azalıp komisyonun sonsuz yılda açığı kapatacak kadar olması batışı kaçınılmaz hale getiriyor. İkincisi bazı büyük borsalar hiç token kullamadan direkt kendi envanterinden bunu zaten karşılayabiliyor yani binance hack te olduğu gibi , biz gol yedik ama faturayı size kesmeyiz dediler. çünkü çok büyük rakam gitmemişti.
Mtgox çok büyük rakamdan dolayı batmıştı (gerçi orda durum çok daha karmaşık ama konumuz değil girmiyorum).
Bitfinex hackten sonra borsalar radikal güvenlik önlemleri aldı walletlar bir kaç parçaya bölünüp farklı serverlara aktarıldı hot ve cold wallet arasında optimum denge sağlandı ,hot walletlar küçüldü sonuçta binance te hack miktarı düşüktü.
Görüldüğü gibi borsalar hack olaylarıyla bir şekilde baş edebiliyor peki thodex hacklenip niye battı o zaman derseniz bir kere hack direkt kamuoyuna açıklanmadı, dolaylı olarak sonradan öğreniliyor ve miktarı tam bilmiyoruz yani söylense de emin değiliz, sonra borsa yeterince büyük değilse komisyonlar kaybı karşılamıyor yani zamanla insanların çekmek istedikleri koin miktarını yetiştiremiyorsunuz, çünkü hack ile koin kaybı yaşanıyor siz tl ile gelir sağlayıp bunu zaman içerisinde geri almak durumundasınız , başınıza gelebilecek en kötü durum geri almaya çalıştığınız koinin fiyatının yükselmesi ,işte bu yüzden kon fiyatları zirveyi görünce borsa nalları dikebiliyor. Büyük ihtimal bunu yaşadı thodex amakonumuz o borsa değil genel bir bakış açısı yani başka borsalarda koinler zirveyi görünce battık diyorlarsa benzeri bir durum yaşayıp açıklamamış olabilirler. Tabi bütün bunlar iyi durum senaryosu , borsalar hacklendik diyerek aslında kendilerini hortumlamış da olabilirler. İnsanlar genelde kötü ihtimale bakıp bunlar dolandırıcı diyor halbuki bunu kesin bilemeyiz, borsa sahibi yurt dışına kaçarsa otomatik bir suçlu psikolojini çağrıştırdığından böyle yorumlanması da pek yadırganamaz. Bana gelse borsa sahibi ben yardımcı olurdum(en çok bana soracaksınız
) belki (belki
)açık ol insanların güvenini sarsma eğer dürüst isen çekinme falan diye ama genç girişimciler biraz panik yapabiliyorlar insan için zor durum.
Sonuçta borsanın bir hack durumuyla baş edebilmesi büyüklüğüyle doğru orantılı. Bu tip durumlar yaşanmasın diye regülasyon gelebilir , teminat istenebilir bankalar gibi ama şeffaf yönetim de şart.
