Türkiye'deki Büyük Özelleştirmeler

[Ozkance]

Türkiye'deki özelleştirmeleri büyüklüğüne göre sizler için analiz ettim.
Sizlerin de bu özelleştirmeler için yorumunuzu, özelleştirmelerin getirisi veya olumsuzlukları hakkındaki fikirlerinizi bekliyorum.

1- Türk Telekom

14 Aralık 2005'te yapılan Telekom'un yüzde 55'inin bloksal satışından 6,55 milyar dolar gelir elde edildi. Telekom Lübnanlı Hariri ailesi ve Suudilerin ortak olduğu Oger'e satılarak tabiri caizse Türkiye'nin tüm konuşma ve iletişim bilgileri de yabancılara geçmiş oldu. Tarihi Osmanlılara dayanan PTT'nin devamında 1995 Yılında Tansu Çiller yönetiminde kurulan Türk Telekom, Ak Parti hükumeti tarafından Suudili bir şirkete satılmıştır.

2- Tüpraş

26 Ocak 2006'da Tüpraş'ın yüzde 51'inin gerçekleşen bloksal satışından 4,14 milyar dolar gelir elde edildi. 20 Mayıs 1983 tarihinde yayınlanan kamu iktisadî teşebbüsleri hakkındaki 60 sayılı KHK ile Türkiye Petrol Kurumu PETKUR kuruldu. Yine aynı KHK ile TÜPRAŞ'ın da kurulmasına karar verildi. Bu şekilde TÜPRAŞ, PETKUR'un bağlı ortaklığında bir kamu iktisadî teşebbüsü olarak faaliyetine başladı. Tüpraş yine Ay parti hükumeti zamanında Koç-Shell Grubuna ihale edilerek satılmıştır.

3- Erdemir
Erdemir'in yüzde 46.12'lik bölümünün blok olarak özelleştirilmesine ilişkin ihaleyi 2 milyar 770 milyon dolarla Oyak Grubu kazandı. 1960'ta devlet tarafından Karadeniz Ereğli'de kurulan ve 2006'da özelleştirilerek OYAK'a devredilen demir ve çelik fabrikası. Şirket 11 Mayıs 1960 tarihinde resmen kurulmuş olup fabrika kurulması 42 ay sürmüş ve 15 Mayıs 1965'te işletmeye alınmıştır. ... Türkiye'nin en büyük yassı demir üreticisidir.

4- Tekel
TEKEL’in alkollü içki bölümü 17 fabrika, hammadde, stok ve varlıklarıyla, 2004 yılında 292 milyon dolara (Nurol-Limak-Özaltın-Tütsab ortak girişim grubu) MEY İçki Sanayi ve Ticaret AŞ’ye, MEY İçki’de iki yıl sonra 2006 yılında bu kez 810 milyon dolara ABD’de kurulu bir ortak gruba (Texas Pacific Group) satıldı. Tekel sigara fabrikalarına ait taşınmazlar da satıldı. Bence ihalelerden elde edilen gelir sadece taşınmazların ederi bile değildir.

5- Petkim
Petkim Petrokimya Holding A.Ş.'nin yüzde 51 oranındaki kamu hissesi blok olarak SOCAR& Turcas Ortak Girişim Grubu'na 2,04 milyar ABD Doları bedelle 30.05.2008 tarihinde devredildi. Yine Petkim 1965 yılında kurulmuş bir fabrikaydı.

Şimdi bunları neden verdim. Devlet özelleştirme yapabilir. Devlet kimsenin gücünün yetmediği alanda veya akıl edemediği alanlarda işletme açar ve bunu biraz işlettikten sonra satabilir. Ancak devlet kritik öneme sahip olan iletişim, askeri fabrikalar ve kritik öneme sahip fabrikaları satmamalı. Ayrıca ben özelleştirmelerde arsaların satılmasına da karşıyım. Çünkü canım ülkemin o kadar güzel yerlerinde yapılmış fabrikalar var ki hepsinin arsaları bir bir gitti. Devlet zarar ettiği kurumu satar mantığı cahil mantığıdır. Çünkü devlet zarar ediyorsa demek ki devletin yönetimi kötüdür. Boş yere maaş alan var diyorsanız o boş yere maaş alıyor dediklerinizi kendi yönetmeliklerinizle uygun koşullarda çalıştıracaksınız. Devlet ayrıca kar ettiği yerleri yük olarak görüp zaten satmamalı, satıyorsa da bu karı aratmamalı. Ben 100'lerce özelleştirmeden sadece birkaçını yazdım. 2004'ten bu yana ciddi bir özelleştirme furyası vardı. Buna karşı olmamakla birlikte çok yanlış özelleştirmelerin de olduğunu gördüm (telekom gibi) Bunun sonrasından korkmuyor değilim.

Özellikle yabancılara satışlarda taşınmazların satılmadığı konusunda net bilgim yok. Bilgisi olan varsa yazabilir


KAYNAKÇA
https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turk-telekomun-satisini-ve-hariri-ailesini-unutmadik-unutturmayacagiz-1833153
https://tr.wikipedia.org/wiki/52._T%C3%BCrkiye_H%C3%BCk%C3%BBmeti
https://finans.mynet.com/galeri/haber/detay/ekonomi/turkiyenin-en-buyuk-ozellestirmeleri/98608/
https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18052.pdf
https://tr.wikipedia.org/wiki/Erdemir
https://odatv4.com/makale/tekel-yine-satildi-1603111200

[coderben]

Şu özelleştirmelerin bize şimdiye kadar yararından ziyade tonla zararı oldu. Ülkede doğru düzgün üretim yokken üretimi yapacak kurumların, fabrikaların satılması ne kadar acı. Mesela Türk Telekom örneği gerçekten çok acı. Araplara sattılar sonra da artık iyice çöküş dönemi başladı Türk Telekom'un. O kadar kötü bir şekilde yönetiliyor ki, müşterilerine adam gibi hizmet bile vermiyorlar. Veremiyorlar demiyorum çünkü bunu bilerek yapıyorlar adım gibi de eminim. Dünyanın parasına paketleri dayayıp beş para etmeyecek de bir hizmet sağlayarak milleti sömürebildikleri kadar sömürüyorlar.

[meser#]

En büyük özelleştirme 250K karşılığında satılan bir gayrimenkul ile vatandaşlık hakkının özelleştirilmesidir abi net. Bizi kıskanıyor dediğimiz milletlerden gelip alanı yoktur amma bizden daha kötü şartlar altında yaşayan milletlerden bayağı bir talep oluyordur. Hatta bir ara havaalanında böyle bir poster vardı dikkat çekmişti baya. Onun dışında özelleştirme yapılması iyi de olabilir kötü de olabilir. Örneğin artık yumurtlamayan bir tavuğu alırsın etinden faydalanacak olanlara satarsın ama anaç bir tavuğuda gidip satıp parayı ekin toplamış çiftçinin pavyonda yediği gibi yersende o zaman sıkıntı yani.

[ZekiBeyy]

Zarar ediyor diye bedavaya verildi bir çok şirket. Kritik öneme sahip şirketler bencede satılmamalı. Telekomu sattılar sadece telekomun kasasında ve deposunda bulunan malzemelerin ederi  özelleştirme rakamından daha fazlaydı.

Giresun Seka kağıt fabrikası değer tespit raporlarında 40 milyon dolar değer biçilen fabrikayı 3.5 milyon dolar karşılığında milli görüş'ün milli gazetesi'nin yan kuruluşu olan milda'ya sattı.
yani "özelleştime" adı altında giresun'un ve türkiye'nin önemli bir değeri yandaşlara peşkeş çekildi.
Fabrikanın içindeki makinalar 11 milyona hurdacıya arazi ise 68 milyona toki ye satıldı.

Bir çok özelleştirmenin amacı devleti düşünmek değil “yandaşı kalkındırmak”

[LGD2Business]

Özelleştirmelere karşı değilim ama yapılış yöntemlerine karşıyım. Elinizde altın yumurtlayan tavuk varken siz bunu kesmeye çalışıyorsunuz, kestikten sonra da tavuğu resmen bedavaya birilerine veriyorsunuz. Çok komik rakamlara çok önemli şirketler verildi, bazıları yıllık kârından düşüğe verildi, bazılarında yapılması gereken ödeme bile alınamadı. Gerçekten hukukun olduğu devletlerde buna izin verilmezdi ama maalesef bizde bu işleri çok rahat şekilde yaptılar. Sadece bu iktidar döneminde değil öncesinde de yapıldı ama özellikle bu dönemde rantçılık zirve yaptı.

[emrecemsan]

Normal şartlarda mantıklı şekilde yapıldığı sürece özelleştirmelere karşı değilim açıkçası. Ancak sorun şu ki, ülkemizde çok hayati fabrikalar ya da kuruluşlar bile satılıyor. Bunların ülke için değeri çok büyük. Sat sat nereye kadar gideceğiz? Böyle gidersek elimizde hiçbir şey kalmayacak. Üretimin azaldığını defalarca söylediğimiz güzelim ülkemiz için harekete geçilmesi şart. Sürekli değerlerimizi yabancılara devrederek bir yere varamayız. Ülkenin zor duruma düşmesini teşvik edici hareketler bunlar.

[Myrina]

Türkiyenin içini oydu atti resmen bu yönetim .Milli degerimiz işimize yarayacak hangi kurum fabrika vs varsa saatti gitti . Ne kagit fabrikasi ne telekom ne şeker fabrikasi kaldi. Sonuç ? Bu özelleştirmeler fayda mi getirdi ? Tabiki hayir . Yandaşa peşkeş .

[RaltcoinsB]

Petkim Tüpraş gibi kurumlar nasıl özelleştirildi akıl alır gibi değil ya Petkim’in Tüpraş’ın bu ülkeye yaptırdığı karı hangi devlet kurumu yaptırmış acaba 2 milyar dolara sattılar bu ülkede en son satılması gereken kurumlardı bunlar ama sağolsunlar bir şekilde yine ellerimizdeki öz değerler yalan oldu

[verbakalim]

Özelleştirip sonra da o kurumların kaliteli bir şekilde incelenmesi ve denetlenmesi gerekiyor du. Aynen öyle yapıldı. Alanlar tarafından bir güzel incelenip neyi var neyi yok alındı. Kalanlarda bankalara itelendi. Bankalar görev zararı yazıp bizlere yeni yeni başlıklar halinde ufak ufak iteleniyor. İçi boş şirketler. Ülkeye katma değeri olmayan yük şirketler.

[chemist35]

Bu ozellestırmelerı artık devletımızın yapmaması hatta gerı kamulastırma oluyorsa kamulastırma yapması taraftarıyım, kamulastırma cok onemlı kamu fabrıkaları olması gerekıyordu hala bu kurumların baskalarına peskes cekılmesı deıl

[trendcoin]

her muhtara yardımcı vs özelleştirme

burada yer alan özelleştirmelerin arasında en problemlisi telekom olabilir ama onda da devletin herhangi bir zararı söz konusu değil. birincisi, telekom satılmadı, %55 hissesinin 20 yıllık devri gerçekleştirildi. telekom'un açıklamasına göre, şirket, devlete ödemesi gereken özelleştirme bedelinin tamamını ödedi; ancak türkiye'de başka işler için bankalardan aldığı krediyi geri ödeyememesi sebebiyle teminat olarak gösterdiği telekom hisselerini bankalara devretmek zorunda kaldı. burada şirket bir ayak oyunu yapmış olabilir ama bu ancak şirket ve bankalar arasındaki bir problem olur. en önemli şey ise, kötü bir örneği genele yayarak dünyanın her yerinde istisnasız olarak başarısızlığa uğramış olan devletçi ekonomi modelini bu olay üzerinden savunamayacağımız gerçeğidir. :)


singapur diye bir ülke var, daha önceden hiç duydunuz mu? 1960'larda ingilizler kolonizasyonu sonlandırıp ülkeyi terkettiğinde dibin dibinde yer alan, dillere pelesenk "3. dünya ülkesi" kavramının vücut bulmuş hali olan bir ülkeydi; bugün bakın bakalım nasıl bir seviyede bulunuyorlar. üstelik adamlar ekonomik toparlanmalarını 30 yıl gibi kısa bir sürede gerçekleştirdi.


önemli bilgi: tabii ki bu işi muhtarlara yardımcı vererek yapmadılar. :)

[MK-74]

Çoğu yıllık kar fiyatına satıldı ama oldu olan yapacak hiç bir şey yok, paranız olsaydı da siz alaydınız Reisede yakınlığınız varsa tabi.

Asıl önemli olan bunlardan sonra gelenin ne yapacağı geri alımlar olacak mı, tekrar özelleştirmeler olacak mı bunlar sorulmalı artık.

[mandown]

Özelleştirmek o kadar kötü değil tabi parasıyla ne yaptığına bağlı

Şu kurumlardan alınanan çılgın paralar olduğu halde ülkemiz inanılmaz değer kaybetti bu paraların nereye gittiğini sorgulayamıyorsun hal böyle olunca özelleştirme dediğin şey vatandaşa kazık olarak giriyor.

[Granxis]

Ozellestirme ocu gibi birsey degil, toplumu ve sorumlularini rezil de eder vezirde, 1985 yilindan beri oldukca hatali ozellestirme yapildi.
Turkiyedeki ozellestirmeler altinda yatan mantik " batiyordu sattik" gibi bir dusunce.
Kurum devlete odenecek vergiyi vatandasa yansitir. Oldukca tefarruatli bir konu olmakla birlikte Besim Tibuk minvalinde ozellestirmeleri destekliyorum.

[Red Pie]

Özelleştirmelerin iyileri de vardır mutlaka ama biz ülke olarak tam anlamıyla kazançlı özelleştirme yapamadığımız için bence herkes özelleştirmeye öcü gözüyle bakıyor. tukaka yapılacak kadar korkulacak bir durum yok aslında ama yine de yanlış kurumların satışı yüzünden göze batan özelleştirme işlemine herkes karşı bir duruş sergiliyor.

[gospodin]

herkesin bildiği ve kamuoyu tarafından en çok dikkat çeken özelliştirmemiz türk telekom için yapılan. bankalar kredi verdi, bu krediler ödenmedi, taşınmazlar satıldı, sonra tekrar bize döndü, bankalar aldı tuttu falan derken tam bir yılan hikayesine dönen özelliştirme modeli. çok başarısız bir örnek, hepimize geçmiş olsun.

[1kodumtek7]

Özelleştirmeler iyi yönde yapıldığı sürece hiçbir şekilde karşı değillim. Yeter ki bizim için önemi çok büyük olan şirketleri yabancılara satmasınlar. Bu şekilde ekonomik toparlanmaya geçmek de zorlaşıyor. Çünkü bir şeyler ortaya koyacak şirketlerimizi başkalarına kaptırıyoruz. Bundan bizim karımız en fazla ne kadar ve nereye kadar olabilir ki? Günü kurtarmayı düşünmek yerine geleceğe yönelik hamleler yapmalıyız her zaman. Büyük şirketlerimizi özelleştirmek yerine daha da iyiye gitmeleri için bir şeyler yapmalıyız.

[Dolorex]

Özelleştirme kamu iktisadi teşebbüslerinin devlet yönetiminden özel işletmelere satılmasıdır. Bu baglamda doğru yöntemlerle doğru devlet teşebbüslerini  özelleştirilmesi doğrudur. Yani atıl durumda bulunan ve surekli zarar eden isletmelerin elden çıkarılması mantıklı bir hamledir. Geçmişte bunun birçok ornegi var. Lakin zarar değil kâr eden bazı işletmeler değerinin çok altında ozellestiriliyorsa burada ciddi bir hata ve hazine zararı mevcuttur. Yukarıda ki örnekler bu dediklerime uyuyor. Kısa vadede satıştan elde edilen kâr hazineye güzel para getirse de uzun vade de kaybeden devlet ve vatandaş oluyor maalesef.

[Ozkance]

Yani atıl durumda bulunan ve surekli zarar eden isletmelerin elden çıkarılması mantıklı bir hamledir.

Peki size iki soru sormak istiyorum, atıl durumda olan ve sürekli zarar eden bir işletmeyi hangi enayi şirket alır. Ayrıca diyelim ki herhangi bir şirket bunu alıp kârâ geçirecekse ve devlet bunu sağlayamıyorsa devletimizin yönetimi iyi değil anlamına gelmiyor mu? Bu yönetimin kendisine çeki düzen vermesi gerekmiyor mu?

[Distraction]

Özelleştirme kamu iktisadi teşebbüslerinin devlet yönetiminden özel işletmelere satılmasıdır. Bu baglamda doğru yöntemlerle doğru devlet teşebbüslerini  özelleştirilmesi doğrudur. Yani atıl durumda bulunan ve surekli zarar eden isletmelerin elden çıkarılması mantıklı bir hamledir. Geçmişte bunun birçok ornegi var. Lakin zarar değil kâr eden bazı işletmeler değerinin çok altında ozellestiriliyorsa burada ciddi bir hata ve hazine zararı mevcuttur. Yukarıda ki örnekler bu dediklerime uyuyor. Kısa vadede satıştan elde edilen kâr hazineye güzel para getirse de uzun vade de kaybeden devlet ve vatandaş oluyor maalesef.

Son cümlenize oldukça katıldığımı söyleyebilirim. Bu ülkenin ana problemlerinden birisi bu ne yazık ki. "Kısa vadede ne kazanırsam kazanayım, uzun vade beni ilgilendirmez." gibi bir anlayış hakim ülkede. Özelleştirmelerin büyük çoğunluğunun da bu yüzden gerçekleştirildiğini düşünüyorum. Devletin kasasına bir miktar para girsin de daha sonra biz bunun zararını görmüşüz önemli değil. E tamam da, böyle devam edilirse biz nasıl istikrarı sağlayacağız? Ülkede sürekli olarak üretimin olmadığından yakınmaya devam edeceğiz demek ki.