Επειδή έχω κουραστεί απίστευτα με τα παπατζιλίκια που βλέπω εδώ κι εκεί (hint: κατά 99,99% προέρχονται από αλεξιπτωτιστές εντελώς άσχετους με την Πληροφορική), ανοίγω το παρόν νήμα για να καταθέσω τις σκέψεις μου, να καταθέσουν κι άλλοι τις σκέψεις τους (brainstorming) αν θέλουν και ΑΝ πιστεύουν στην πραγματική αποκέντρωση (γιατί ξαναλέω οι περισσότεροι απλά ψήνονται να στήσουν κάποιο Ponzi scheme δήθεν γρήγορου πλουτισμού, που θα απομυζήσει διάφορα κορόιδα/ημιμαθείς και θα αμαυρώσει τον χώρο -για πολλοστή φορά- με κάποιο exit scam -> έχουν φλομώσει τον κοσμάκη στα buzzwords τύπου Web 3.0, AI κλπ). Γενικώς με ενδιαφέρει να μαζευτεί constructive feedback (τυχόν λεπτομέρειες που δεν έχω σκεφτεί).
Ξεκινάω με το use case που έχω στο μυαλό μου:
Decentralized YouTube (video streaming).
Έχουμε την ΔΕΗ να παρέχει οπτική ίνα στο σπίτι με ταχύτητα upload 1.25 Gbps:
https://www.dei.gr/el/gia-to-spiti/dei-fiber/fiber-2_5gbps/Κόστος €52,90 ανά μήνα + €3 η static IP για να βγαίνεις στον έξω κόσμο ως host/server (βέβαια στο adslgr διαβάζω ότι ΔΕΝ δίνουν πραγματική routable IPv4 διεύθυνση, αλλά κάποια private μέσω CGNAT -βλ. RFC1918-). Χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
Συνολικό κόστος €55,90 μόνο για το ίντερνετ.
Με 1250 Mbps υπολογίζω ότι μπορεί να σερβίρει ταυτόχρονα 250 streams των 5 Mbps σε 720p (το ξέρω ότι δεν ακούγεται πολύ, αλλά είναι good enough για mobile users που είναι η πλειοψηφία του κοινού στις μέρες μας) σε codec H.264 (λόγω της απαίτησης για backwards compatibility δεν μπορούμε να πάμε σε πιο efficient codecs τύπου Η.265 ή AV1, γιατί θα αποκλείσουμε κόσμο και αυτό δεν μας συμφέρει -> ίδια φάση με τα big blocks).
Δεν είναι πολλά τα 250 streams (συγκριτικά με το YouTube που έχει μεγαθήρια datacenters), αλλά δεν είναι και λίγα (τι θα μπορούσες να σερβίρεις με το 1 Mbps upload της ADSL?).
Θέμα bottleneck δεν νομίζω να έχουμε (υπάρχει
split ratio στις FTTH, αλλά οι ταχύτητες θα ανέβουν κι άλλο πέραν των 10 Gbps, υπάρχει
roadmap μέχρι τα 50 Gbps), αν και
το GR-IX bandwidth της ΔΕΗ είναι ακόμα σχετικά χαμηλό (40 Gbps, όμως είναι νέος ISP με λίγους πελάτες και
σταδιακά περιμένω να ανέβει).
Κόστος ρεύματος:
Υπολογίζω την kWh στα €0,14 με όλα μέσα τελική τιμή (ρυθμιζόμενες χρεώσεις, ΦΠΑ) για τις πρώτες 400 kWh ανά μήνα (υπάρχουν κλίμακες κατανάλωσης):
https://www.protergia.gr/spiti/oikiako-reuma-proionta/protergia-oikiako-value-deal-ontime/Υπάρχουν κι άλλα προγράμματα (όπως της ΔΕΗ) λίγο πιο ακριβά.
Αρκούν 400 kWh το μήνα; Θεωρώ πως ναι, με ένα mid-range PC/CPU (δεν βάζω κάτι ακραίο στυλ 16-core Ryzen, χώρια ότι οι Zen 5 καίγονται σύμφωνα με αναφορές που διαβάζω):
https://www.intel.com/content/www/us/en/products/sku/134587/intel-core-i512400f-processor-18m-cache-up-to-4-40-ghz/specifications.html6 cores σε full load @ 4 GHz καίνε γύρω στα 78 watts (μπορεί να πάει και παραπάνω σε SIMD/AVX256, αλλά σε ρόλο server πιο πολύ χρησιμοποιούνται integer εντολές). Το PC σε idle καίει 50W, άρα ας πούμε 128 watts συνολικά.
Θεωρώ ότι η χρήση της GPU δεν θα χρειαστεί, ούτε θα κάνουμε κάποιο transcoding (λίγο δύσκολο με τόσα streams).
Με βάση τον εμπειρικό κανόνα που ισχύει στα δίκτυα υπολογιστών (για 1 bit/sec χρειάζεται 1 Hertz στη CPU), 6 cores στα 4 GHz θεωρητικά μπορούν να εξυπηρετήσουν 24 Gbps traffic (και δεν υπολογίζω το hyper-threading/SMT που δίνει ένα +30% boost).
Εδώ απλά θέλουμε να κινήσουμε 1.25 Gbps πληροφορίας, συν ότι υπάρχει DMA στον disk controller και βεβαίως το TCP offload acceleration (όλα αυτά απαλύνουν τον φόρτο της CPU).
Το modem/router που δίνουν σε συνδέσεις των 2.5 Gbps και άνω είναι το εξής:
https://www.zte.com.cn/global/product_index/smart_home_en/ont/zxhn-f8648p0/zxhn-f8648p.htmlΤο τροφοδοτικό του αναφέρει ότι έχει maximum κατανάλωση 36 watts. Το πιθανότερο είναι να καίει λιγότερο, αλλά εγώ θα το υπολογίσω στο max βάσει specs.
Οπότε έχουμε και λέμε:
128 + 36 = 164 * 24h * 30d = 118 kWh/μήνα * €0,14 = €16,52 κόστος ρεύματος ανά μήνα
Υπάρχουν επίσης προγράμματα (κυρίως στη ΔΕΗ, αλλού δεν έχω δει) με νυχτερινό ρεύμα (6 ώρες ημερησίως), τα οποία βοηθάνε να μην ξεφεύγεις στις κλίμακες κατανάλωσης:
https://www.dei.gr/media/zh0fovey/myhome4all_october25.pdf (στην σελίδα 3 εξηγεί πως αυξάνονται κλιμακωτά οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις)
Συνολικό κόστος για internet + ρεύμα = €72,42
Αυτό είναι το bare minimum κόστος λειτουργίας που θα πρέπει να καλυφθεί με κάποιον τρόπο (να πληρώνεται ο ιδιοκτήτης του server, για να έχει κίνητρο να σερβίρει περιεχόμενο).
Το θέμα είναι πως μπορεί να στηθεί το revenue model;
Επιτρέπεις δωρεάν θέαση σε όλους (όπως κάνει το YouTube -που για πολλά χρόνια έμπαινε μέσα-) και ρεφάρεις με τις διαφημίσεις; (αυτό βέβαια απαιτεί συνεργασία με διαφημιστές και δεν ξέρω κατά πόσο πρόθυμοι θα ήταν να στηρίξουν μια πραγματικά αποκεντρωμένη πλατφόρμα)
Ή για να δει κάποιος ένα βίντεο πληρώνει ένα μικρό ποσό σε κρυπτονόμισμα (ιδανικά θα πω σε BTC -ειδικά τώρα που τα fees είναι στον πάτο-, αλλά και σε LTC ή DOGE να είναι, δεν θα τα χαλάσουμε εκεί, αρκεί να είναι κάποιο altcoin με πολλά χρόνια παρουσίας στο χώρο, ιδανικά PoW και με επαρκή ρευστότητα για μετατρεψιμότητα σε BTC)
Βέβαια με 10min settlement time, δεν ξέρω ποιός θα περιμένει 10 λεπτά (τουλάχιστον) για να δει ένα βίντεο...
Το κοινό του YouTube (και του Tik Tok) επιζητεί το instant gratification -> πατάω κλικ και βλέπω άμεσα -> τσουπ, πάρε ντοπαμίνη στον εγκέφαλο.
Εδώ μόνο μια custodial λύση θα έδινε άμεσες πληρωμές και σίγουρα αυτό δεν ταιριάζει με πραγματικό Web 3.0/decentralization.
Πάντως στο YouTube παρατηρώ συχνά-πυκνά στα σχόλια donations από ανήλικους πιτσιρικάδες και απορώ πως πληρώνουν, αφού είναι απίθανο να έχουν τραπεζικό λογαριασμό (με την κάρτα της μαμάς; ή αγοράζουν τίποτα prepaid Google Play κάρτες από supermarket/περίπτερα; ειλικρινά δεν γνωρίζω, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι ότι η νέα γενιά είναι πρόθυμη να στηρίξει με ψηφιακές πληρωμές τους δημιουργούς περιεχομένου -> υπάρχει αγορά, απλά είναι θέμα υπό συζήτηση το νόμισμα και η πλατφόρμα).
Μπορεί ένας server/node να καλύψει όλη την Ελλάδα; Σαφώς και όχι!
250 streams είναι ΟΚ σε τοπικό επίπεδο (ας πούμε γειτονιάς και λίγο παραπέρα), όμως για πανελλήνια κάλυψη όπως το σκέφτομαι θα πρέπει να υπάρχει ένα σύνολο από (εκατοντάδες/χιλιάδες) federated nodes, που θα ανταλλάσσουν δεδομένα μεταξύ τους.
Δηλαδή 1 video δεν θα υπάρχει μόνο σε έναν server, αλλά σε πολλαπλούς. Θα ανεβάζει ο content creator νέο video, θα πηγαίνει σε έναν κοντινό server και μετά οι servers θα κάνουν sync μεταξύ τους (όπως π.χ. κάνουν sync κάθε block στην BTC blockchain ανά 10 λεπτά περίπου).
Φυσικά επειδή από ένα σημείο και μετά μπορεί να ξεφύγει τελείως το πράγμα από άποψη storage, θα πρέπει να βρεθεί μια δίκαιη φόρμουλα που θα ανταμείβει τόσο τους servers/nodes, όσο και τους content creators.
Έτσι θα έχει κάποιος κίνητρο να βάλει και 2o και 3ο και 4ο HDD (οι σύγχρονες μητρικές δίνουν μέχρι 4 SATA, μετά πάμε σε PCIe SATA adaptor).
Και μιας και λέω για HDDs, ένας Enterprise δίσκος δίνει βάσει εγγύησης 550 TB/s αναγνώσεις ή/και εγγραφές συνολικά ανά έτος:
https://www.seagate.com/support/kb/annualized-workload-rate-005902en/https://www.reddit.com/r/DataHoarder/comments/a8f6jj/has_anyone_had_an_hdd_exceed_its_annual_workload/Χοντρικά αυτό σημαίνει ότι αρκεί ένα συνεχές upload της τάξεως των 146 Mbps (18 MB/s) για 1 έτος για να φτάσει το όριο.
Δεν ξέρω αν μπορεί να αντέξει και παραπάνω, αλλά λένε ότι αν χαλάσει και το έχεις ξεπεράσει, τότε βγαίνει εκτός εγγύησης.
Αν κρίνω από τους SSD που πολλές φορές φτάνουν και τριπλάσια writes από τα ενδεδειγμένα για να χαλάσουν, ίσως υπάρχει ένα περιθώριο ανοχής στο hardware, αλλά αυτό μένει να αποδειχτεί...
Οπότε αν κάποιος θέλει να υπολογίσει ΚΑΙ την -φυσιολογική- φθορά του hardware, ας το κάνει, αλλά εγώ δέχομαι ότι αυτός είναι εξοπλισμός που ήδη υπάρχει και μένει να αξιοποιηθεί (στυλ Chia/XCH).
Τώρα ίσως κάποιος το θεωρήσει παράλογο/μη-ρεαλιστικό σενάριο το παραπάνω (πως θα χτυπήσουμε κοτζάμ YouTube με consumer εξοπλισμό?), αλλά θυμίζω ότι
η Google ξεκίνησε ως search engine το 1998 με απλές PC ATX motherboards.
Το νόημα της αποκέντρωσης είναι ότι ο καθένας μόνος του δίνει λίγα, αλλά όλα αυτά τα λίγα συναθροίζονται μαζί και δίνουν ένα αξιοπρεπές, ανταγωνιστικό σύνολο. Κάτι ανάλογο ισχύει και με την Κίνα (1,5 δις κόσμος κοντράρει ευθέως την Αμερική που έχει μικρότερο πληθυσμό), τις GPUs που έχουν χιλιάδες υποπυρήνες (ALUs) έναντι των CPUs κλπ.
Σίγουρα πάντως από άποψη network effect (βλ. Metcalfe's law) το YouTube φαίνεται ανίκητο, όμως υπήρξε πολύ έντονη λογοκρισία (από bans μέχρι shadowbans) το 2020-2021 (για τους γνωστούς λόγους), η οποία έδιωξε/ξενέρωσε πολλούς δημιουργούς περιεχομένου, οπότε θεωρώ υπάρχει κάποιο κενό στην αγορά που αργά ή γρήγορα θα καλυφθεί.
Άλλωστε και το BTC στις αρχές πολλοί το κορόιδεψαν ότι δεν θα πάει μακριά συγκριτικά με τις Κεντρικές Τράπεζες και το BitTorrent έναντι του RapidShare (το θυμάται κανείς?) και το Linux έναντι των Windows...
Φυσικά μπορούν να υπάρξουν και άλλα use cases (όπως decentralized fora, social media), το θέμα είναι να βρεθεί η σωστή φόρμουλα και να μην βασιζόμαστε στην καλή θέληση κάποιου (όπως γίνεται με το seeding στα public torrents, γιατί σε private trackers υπάρχει αυστηρή εφαρμογή 1:1 στο ratio).
Αν κάποιος θεωρεί ότι καλά είμαστε με τις κεντρικοποιημένες πλατφόρμες, καλό θα ήταν να δει αυτό (εκτός κι αν ενστερνίζεται την woke ιδεολογία, οπότε ας προσπεράσει):
https://www.youtube.com/watch?v=vWkepoLUZfs&t=381sΠρος το παρόν θεωρώ ότι δεν τίθεται θέμα λογοκρισίας στις συνδέσεις αυτές καθεαυτές (στο traffic τους), εφόσον διαφημίζουν static IP για στήσιμο services και υποχρεούνται να υπακούν στο net neutrality/ανοιχτό διαδίκτυο.
ΑΝ τυχόν αυτό αλλάξει ή/και αν για λόγους ασφαλείας (π.χ. remote exploits) κάποιος δεν θέλει να κάνει expose την static IP του, τότε μπορούμε να συζητήσουμε και λύσεις εκτός clearnet (βλ. Tor).
Προσωπικά με τις FTTH (θα έλεγα και το IPv6, αλλά καλώς ή κακώς το IPv4 δεν θα σταματήσει να υπάρχει λόγω της διαχρονικής απαίτησης για backwards compatibility -> ίδια φάση με big vs small blocks) θα έλεγα ότι ήρθε επιτέλους το πλήρωμα του χρόνου να γίνει πραγματικά αποκεντρωμένο το διαδίκτυο (όπως το οραματίζονταν κάποτε οι ιδρυτές του), αρκεί να σηκώσουμε τα μανίκια και να ξεκινήσουμε να εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση.
Τέλος να αναφέρω ότι η απόλυτη ελευθερία που δίνει ένα αποκεντρωμένο δίκτυο θέλει και την ανάλογη υπευθυνότητα. Όχι λογοκρισία, αλλά αυτοέλεγχος.
Προσωπικά αν ήμουν content creator, δεν θα ήθελα να ανεβάσω pedo pr0n (ούτε φυσικά θα έκανα παρέα με άτομα της λίστας Epstein), δεν θα ήθελα να έχω τέτοιο άρρωστο κοινό που θα έδιωχνε τους υγιείς (οι οποίοι είναι το 99%).
Θα ήθελα όμως να μπορώ να ανεβάσω videos που μιλάνε ευθέως για την εντελώς «συμπτωματική» εθνικότητα των ιδιοκτητών της FED (και όχι μόνο), χωρίς να φάω ban για «αντισημιτισμό» και «ρητορική μίσους».
ΥΓ: Για decentralized AI δεν ξέρω αν είναι τεχνικά εφικτό να υπάρξει έτσι όπως δουλεύει τώρα η AI (με πολύ μεγάλα datasets/LLMs).
Αν υπάρχει τρόπος να σπάσουν αυτά τα datasets σε μικρότερα κομμάτια προς διαμοιρασμό (στυλ BitTorrent), τότε ίσως να είναι και αυτό ένα επιπλέον use case αποκέντρωσης...
Ο μέσος χρήστης έχει μια GPU με 8-12GB VRAM, ενώ τα LLMs συχνά ξεπερνάνε αυτό το μέγεθος.
