Ben Ankara merkezli bir bilişim firması işletmekteyim.
Edindiğim tecrübelere göre bir analiz yapacağım. Yeni ve tecrübesiz yatırımcıların / yatırımcı adaylarının yaşadıklarımı yaşamaması için yaptığım / yapacağım bir fedakarlık olarak görün.
Öncelikle Bitcoin ile ilgili düşüncülerimi aktarayım.
Net olarak Kasım 2013' den bu yana ekosistemi izliyorum. Halen hatrı sayılır bir yatırımım da var.
Bitcoin' in Türkiye dahil bir çok ülkede bir çok insan tarafından Eylül 2013 dolaylarında fark edildi. Daha çok public forumlardan yayılan bilgilerle. Aralık ayı başında bu farkındalığın sonuçları ile karşılaştık.
An itiarıyla Bitcoin 282$
Peki bu düşüşün sebebi nedir ?
Herkesin bildiği gibi güven adına bazı şeyleri kanıtlayabilmiş tüm kripto paraların insan iradesiyle şekillenen bir fiyatı var. Bunun Bitcoin için 200 - 400 dolar aralığında olduğuna inanıyorum. Bu şu demek olur: Yeniden 1000 - 1100 dolarlar hayali rakamlar. Aralık 2013' de gerçekleşen, bir yeni tanışma heyecanıydı.
Şimdi bazı arkadaşlarım bunu yazdığım için bana kızacak, bazıları hayal kırıklığına uğrayacak, yüksek ihtimalle hararetli şekilde tartışanlar olacak. Ama ben yine de Bitcoin' in neden tekrar 1000 dolar düzeyini göremeyeceğini biraz açıklayacağım. Forumun bazı kısımlarında 10.000$' lerden, 1M$' lerden bahsediliyor. Böyle bir şey hiç bir zaman gerçekleşmeyecek.
İşte benim görüşüme göre bir kaç sebep;
1. Orantısız mining dağılımı:
Burada rahatlıkla görebileceğiniz gibi Bitcoin network hashrate' sinin %30' u aşkın kısmı 3 yada 5 kişinin tekeli altında. Halka açık havuzlarda da mining balinaları olduğunu görebilmek çok zor değil. Arkadaşların her gün büyük satışlar gerçekleştirdiğine emin olun. Örneğin, KnC günde 25 blok kırabiliyor. An itibarıyla günde 175.000$ eder. Bunun en az yarısının bilinçsiz kullanıcıların ceplerinden çıktığına da emin olabilirsiniz.
2. Orantısız zenginler: Şurada Bitcoin' in %6.5' u aşkın bir kısmının en zengin 10 kişinin elinde olduğunu görebilirsiniz. 250M$' e yakın bir rakam. Bunların arasından kaç tanesinin exchange sistemi olduğunu araştırmadım fakat hepsi exchange sistemi adresleri olsa dahi 3-5 kişinin irade ve idaresinde olduğundan emin olabilirsiniz. Bu gibi bir rakamın başına bir iş gelmesi durumunda neler olabileceğini düşünün. MtGox vakası yüzünden intihar edenleri hatırlıyorum.
3. Aşırı kur dalgalanması: Yukarıdaki coinmarketcap ss' ine yeniden bakın. Kısa süre önce orada 4,5 milyar dolarlık bir marketcap gördüğümü hatırlıyorum. Aralık 2013' de bu 10 milyardan fazlaydı. Aşırı kur dalgalanmaları yatırımcıların büyük bir kısmını kademeli olarak küstürüyor. Çok yakında çok daha kötüsünü görebiliriz.
4. Alternatifler: Bitcoin popüler olduktan kısa bir süre sonra altcoin geliştiricileri mucizeleri başardılar. Çok iyi özelliklerle, çok iyi ekip ve finansman desteğiyle piyasaya sürülenler oldu. Bazıları kısa sürede harikulade bir şekilde geliştirildi. Peki Bitcoin' in özelliği nedir ? Hiç bir şey!
İşte en çok da bu sebepten ötürü kısa bir süre sonra özelliksiz olan, üstüne üslük onay süreleri de oldukça uzun olan ve sadece ilk olduğu için popüler olmaya devam eden Bitcoin' in kullanıcılar tarafından artık tercih edilmediğini göreceğimize inanıyorum. Yeni geliştirilen kripto paralardan biri, yakın bir gelecekte Bitcoin' i tahtından edecektir. Uzun vadede coinmarketcap' in ilk sayfasında dahi göremeyeceğimize inanıyorum.
Fiyat, mining balinalarının cihaz/elektrik giderlerini karşılayamayacakları düzeyde düştüğü vakit, Bitcoin' in geriye dönülemez yola girdiği vakit olacaktır.
Dönüm noktasına mı geliyoruz ?
Benim görüşüme göre evet. Çok yakın zamanda bir kırılma bekliyorum. Bir altcoinin büyük bir patlama gerçekleştirerek Bitcoin' i tahtından edeceği senaryosunu bir düşünün. Bu, sadık Bitcoin yatırımcısının da 'yeni kral' a' secde etmesine sebep olacaktır. Dengelerin değiştiğini çok yakında göreceğimize inanıyorum.
Önemli not: Bu senaryo Bitcoin' in Altcoinlerden nemalanmadığı (Muhtemel bir özellik çalma girişimi) bir senaryo için öngörülmüştür. Nemalanmanın oldukça basit olacağını, yapısı gereği tüm altcoinlerin birer Bitcoin kopyası olduğu tezine dayanarak kolaylıkla ifade edebiliriz.
Altcoinleri bu kadar övmüşken biraz da onlardan bahsetmek istiyorum.
Öncelikle altcoinler arasında özelliksiz ve yatırımcıya hiçbir şey vaadetmeyenleri aklımdan tamamen sildim. Litecoin, Namecoin, Dogecoin vesaire. Hepsini ölümcül bir bulaşıcı hastalığa yakalanmış bir canlı olarak görün. Üzülebilirsiniz fakat yaklaşmamalısınız.
Örnek: Son Dogecoin block halving' inde fiyat artışı bekleyen ve yatırımını patlatan kimseler. (Ben de onlara dahilim.)
Bunun haricinde, bir vaat, bir yada bir kaç özellik sunarak piyasaya çıkmış Altcoinler arasında da iyi bir seçim yapmak oldukça zor. Günümüz trendi 'Scam development'. Piyasadan ve yazılımdan anlayan birileri hortlayıp, güzel ve kabul edilebilir mantıkta bazı vaatler sunar. İlk sunduğu vaat kolaydır, bunu gerçekleştirir ve yatırımcının beğenisine sunar. Yatırımcı beğenir, inanır - satın alır. Hortlak instamining vasıtasıyla bu inancı ve beğeniyi satın alır.
Bu gibi vakalar artık sık sık yaşandığı için tecrübeli yatırımcılar gözlerini açtılar. Fakat bazıları halen bazı tuzaklara düşebiliyorlar. Bu sebepten ne kadar süslü ve kurumsal görünüyor olursa olsun, herkese dikkatli yaklaşmalarını tavsiye ediyorum.
Örneğin müthiş vaatlerle piyasaya sürülen ShadowCash' in geliştiricisi Rynomster' i Coins Source - Proof of Honor listesinde 1. sıraya taşıyanlar kuvvetle muhtemel robotik.
Son incelediğimde geliştiricinin en son aksiyonu 18 Aralık tarihliydi. 1 Ocak' da da yeni yıl mesajı göndermiş. Bana göre zerre kadar güven telkin etmiyor.
SuperCoin' de aynı mantık ve adımları izleyerek yola çıkmıştı. Hatta grafiksel açıdan bile ShadowCash ile birbirlerine yakınlar. Scam olayını meslek haline getirmiş kişiler olduğunu bile düşünebilirsiniz. 0,1 BTC' si olan herkes Bitcointalk Senior Member hesabı satın alabiliyor.
Altcoinler için tecrübesiz yatırımcılara bir kaç tavsiyem olacak.
Bir altcoin peydahlandı ve ilginizi çekiyorsa;
- Öncelikli olarak arkasında kim olduğuna bakın. Geliştirici/Geliştiricilerin geçmişlerini inceleyin.
- Kaynak kodu inceleyin. Kişi bir kopya mı oluşturmuş ? Yoksa isabetli güncellemeler mi yapmış? Cevap arayın.
- Exchange varsa hacimlere dikkat edin. 24 saatte %800 kar getirmiş bir coinin günlük hacmi 50$ olabilir.
- Coinssource, Cryptoasian gibi Proof sistemlerinin eleğinden geçmişler mi ? Araştırın. Bu gibi trust sistemlerinde 'Proof of ID' şartı vardır. Bu şartı arayın. Geliştirici sizin bulunduğunuz ülkede olabilir. Olası bir vur kaç oyununda hukuk yolu bile başlatabilirsiniz.
- Community' yi takip edin. Kaç kişi bu koinin peşinde ? Yazılanlar çizilenler nedir ? Bunlar önemlidir.
Bazılarının bana 'troll' yaftası yapıştıracak olmalarına engel olmayacak fakat şu ana kadar hep kötü yazdım. Biraz da iyimser olayım. Takdire değer olan Altcoinler ? Onlardan bazılarının isimlerini yazacağım.
- Ripple (XRP)
- BitShares (BTS)
- Stellar (STR)
- Darkcoin (DRK)
Ripple:Öncelikle Ripple' a değinelim. Bitcoin' in tahtına oturabilme olasılığı gördüğüm ilk coindir. Kazılamaz. Faiz de vermez. Arkasında
San Francisco merkezli bir finans şirketi var. (Ripple ekonomide carpan etkisini anlatan bir terimdir.)
Şurada ekip müdavimleri görüntüleniyor ve umut vaadediyorlar. Ripple, kar amacı gütmediğini beyan eden bir oluşum ve 'adaletli dağıtımı' ilke edinerek yola çıkmış. 100 Milyar adet premining edilen Ripple adil bir şekilde yatırımcılara dağıtılıyor. Şu anda şirketin elinde 69,021,601,800 adet Ripple bulunurken bunun 30,978,075,200 adetini şu ana kadar yatırımcılara dağıttılar.
Ripple masaüstünde çalışan bir yerel cüzdana sahip değildir. Herhangi bir yazılım indirip çalıştırmanızı gerektirmez. (Cüzdanı var fakat bu sadece web üzerinden çalışan bir browser' dir.) En büyük avantajı ise 'her kıymetle güvene dayalı takas' mantığıyla yola çıkmış olmalarıdır. Trust isimli bir sistemde gateway'ler üzerinden aklınıza gelen her kıymetle takas yapabilirsiniz. Şu an bitstamp gibi sitemler Ripple' e BTC, USD vb. için destek veriyorlar. Kısa süre önce de
şurada açıklandığı gibi bazı Amerikan bankaları Ripple' e destek verdiler. Entegrasyon sonrası fiyat' da da yükselme oldu. Bu olay öncesinde Ripple satın almadığım için kendime küfür ettiğimi hatırlıyorum. Bundan sonra daha fazla üzülmemek için yatırım yapılabilir. Özellikle Bitcoin' in can çekiştiği şu günlerde yapılması faydalıdır.
BitSharesRipple gibi kendi sistemi üzerinde varlıklarla takas edilebilen bir cryptopara. Adı "Bitcoinin tahtına oturabilir mi?" tartışmalarında çok geçse de 3 ayda %30 erimiş bir para. Bunun haricinde tek artısı sistem içerisinde yapılan işlemlerden gelen gelirleri yatırımcısıyla paylaşıyor olması. Üzerine çok düşmedim ve araştırmadım fakat öğrendiklerim kadarıyla dengeli bir fiyatı olabileceğini öngörüyorum. Scam olamayacak kadar güzel bir yapı ve fakat bilgili bir arkadaşımız tarafından yazılan
şu yorumu okumadan yatırım yapmamanızı dilerim.
StellarUzun süre inceleyip 'acaba yatırım yapsam mı' diye düşündükten sonra 'yapmamaya' karar verip, 2 hafta sonra ağladığım kripto para. Bir Ripple kopyası olmasından mütevellit banka desteği sonrasında 434 sathoshi' den 2300 sathoshi' ye fırlayan birim fiyatıyla % 500 kar sağladı. Bir tasarımcı olarak belirtmeliyim ki Stellar' ın arkasında çok iyi bir kurumsal kimlik var. Bana çok samimi gelen, güvenimi kazanan bu coinin Ripple gibi web walleti var ve arkasında
şöyle bir ekip var. Ekipte Dogecoin yaratıcılarından Jackson Palmer' de bulunuyor. Yazılımlarının yapısını detaylı olarak inceledim. Hatasız çalışıyorlar. Benim görüşüme göre Stellar orta vadede Ripple' in yarı fiyatına ulaşabilir. Bu %400' lük kar anlamına geliyor. Bitcoin' in dibe vurduğu şu günlerde bir parmak satın alıp unutmakta fayda var diye düşünüyorum.
Önemli: Ripple ve Stellar gibi yeni jenerasyon sistemler, gelecekte Bitcoin' in tahtına oturamasa dahi, Bitcoin marketcap' ine yaklaşabilecek kadar değer kazanabilir ve Bitcoin' den bağımsız fiyat trendleri izleyebilirler. (Ripple Bitcoin' in yumuşak düşüş trendlerinde değer kazanabilmektedir.)
DarkcoinDarkcoin kısa bir süre önce (Ocak 2014) release edilen bir Bitcoin kopyası. Xcoin olarak piyasaya sürülen ve kısa süre sonra Darkcoin olarak isim değişikliğine giden bu coine Evan Duffield isimli Amerikalı bir yazılım mühendisi başkanlık etmekte. Aynı zamanda dünyanın ilk Anonim çalışabilen coini olmayı başarmış olan Darkcoin, Darksend özelliği sayesinde göndericisi tespit edilemeyen para transferini mümkün kıldı. Darkcoin bu sebeple gelecekte kullanılacak muhtemel Dark Marketing işlemlerinde Bitcoin' in tahtını çatırdatacak güce sahip.
Darkcoin piyasaya çıkışından sadece 3,5 ay sonra 63 milyon küsür genel hacme ulaşmıştır.Evan Duffield, an itibarıyla dünyanın en güvenilir kripto para geliştiricisi desek, yalan söylememiş oluruz. Kimliğini gizlemeyen bu şahıs yaklaşık 6 ay önce takdir edilir bir ekip kurarak Masternode sistemini geliştirdi.
Masternode sistemi, mining gelirlerinden komisyon kazancı karşılığında halka mixing sunucuları kurdurulması mantığına dayanan bir sistem.
Şurada sistemin çalışma prensibini gösteren bir diagram da var.
Darkcoin geliştirici ekibi aynı zamanda InstantX isimli bir sistem için çalışıyorlar. Bu sistem sayesinde Darkcoin para gönderimleri anında onaylanıyor. Normal şartlarda bir Darkcoin' in cüzdanda olgunlaşması için 6 konfirmasyon gerekiyor. InstantX teknolojisi bu 6 konfirmasyonun anında gelmesini sağlayacak. Bu özellik anlık para transferi sayesinde dengeleri değiştirecek ve abritajı yok edecek gibi görünüyor.
Orta vadede Darkcoin %50 kar getirisi sağlayabilecek potansiyele sahip. Daha fazlasını öngörenler olsa da ben inanmıyorum. Sebebi ise basit. Çok dürüst bir geliştirici olmasına rağmen Evan ve ekibi, Darkcoin' i hatrı sayılır oranda instamine ettiler. Özelliklerin ön bilgilendirme süreci ve piyasaya sürülmesi, öncesinde satış gerçekleştirdiklerini düşünüyorum. Bu sebepten ötürü Darkcoin şu anki fiyatının 1.5 katından daha fazla yükselemez gibi geliyor. Fakat yatırımınızı en azından orta vadede korumak veya ufak karlar elde etmek için stabil. Bu dengeli fiyatta masternode operatörlerinde tutulan yaklaşık 1.735.000 Darkcoin' in de payı yok denemez.
Önemli: Şu ana kadar 100' ün üzerinde ekran kartı ve bunları sağlıklı olarak çalıştırabilmek için gereken diğer ekipmanları satın almış, envai çeşit coin için mining yapmış, piyasada hatrı sayılır yatırımı bulunan, aynı zamanda bir kripto para geliştirme projesinde de yer alan ben, yaşadıklarımdan edindiğim tecrübeye göre tavsiyeler yazdım. Yaşadığım hiç bir tecrübe benim % 100 haklı olduğumu göstermez. Hepsi birer öngörüdür. Yatırımlarınızı yönlendirirken kendi iradenizle araştırma yapınız. Faydalı olabilmesi için yazdım, Bu tavsiyelere uyarak yatırım yapıp, zarara uğrarsanız sorumluluk kabul etmiyorum.
