Batmış bir projenin hikayesi

[Captain Corporate]

 Selam arkadaşlar,

 2021 yılı içerisinde, gayet iyi niyetle yola çıktığımız, tutar dediğimiz, ne rugpull, ne scam peşinde olmadığımız, projemizin, artık kabul etmemiz gereken en dibe gelmesi sonucu artık hikayemizi anlatmaya karar verdim. Belki ileride proje yapmak isteyip bizden ders çıkaranlar olur, belki bakıp gülüp eğlenmek isteyen olur, önemli olan ben biraz içimi dökeyim, belki kimse okumaz bile.

 Tek seferde hepsini yazmak zor olur, uzun bir süreçti, o yüzden bir kaç parçaya bölüp mesaj mesaj yazarım büyük ihtimalle. Arada sorusu olan olursa, gerçi ipleyen olur mu onu bile bilmiyorum, onlarada cevap yazarım.

 2020 Aralık ayında 3 arkadaş (ki aslında fiziksel olarak bir araya gelmişliğimiz hiç yok, telegramdan tanışıyoruz 5+ yıldır), bir araya gelip, madem bu kadar proje yapılıyor, biz neden yapmayalım bir tane dememizle başladı her şey. İlk etapta gördüğümüz başka bir projenin benzerini yaratmak istedik, hem bize gelir olur, hemde insanlar madem bu projeyi kullanıyor, belki bizim projedende faydalanırlar dedik. Fakat proje sadece birebir kopyası olacağı ve başka hiçbir işe yaramayacağı için, pek bir faydasını göremeyeceğimizi, ve açıkcası "dolaylı scam" gibi bir şey olacağına kanaat getirdik. Dümdüz para çalmak mı? Hayır, ama neden gidip birebir başka bir projeyi kopyalamış yere yatırım yapılmalı ki? Scam'in dolaylı hali.

 Sonra oturduk, olan bir şeye ne katabiliriz onu düşünmeye başladık. Arkadaşlardan birisi en kolay ekleme yapılabilecek projenin pancake olduğunu farketti. Sonuçta front end ve backendin çoğu hazır olarak opensource vardı, yani istesek yine birebir kopya proje yapabilir miydik? Yapabilirdik. Fakat buna bir şeyler ekleyerek insanlara fayda sağlayabilir miydik? Asıl soru buydu. Çünkü birebir pancake yapıp sadece adını logosunu değiştirsek, bu dümdüz scam olmasa bile yine dolaylı scam dediğimiz olaya çıkacaktı.

 Aynı süreçte bir kaç yerde birden oyunlar fazlasıyla pahalı çıkmaya başladı. Dümdüz bir oyun 700+ liralara falan gelmişti, gerçi şimdi ondan bile fazlaya satılan var, maalesef bölgesel fiyatlandırma yapmayan bir çok firma yüzünden insanlar bazı oyunları oynama fırsatını kaçırıyordu ülkede. Bu tabii global bir sorun değildir büyük ihtimalle, vardır yine böyle olan ülkeler ama sonuçta herkese geçerli mi? Onu bilmiyorum. Fakat lokal bir problemden yola çıkıp, global bir proje yapmak gibi aptalca bir fikrimiz oldu.

 Sonuç olarak bizim "gametoken" diye adlandırdığımız projemizin ana fikri doğmuş oldu. Amaç, pancake gibi bir proje yapıp, üstüne birde oyun key'leri satan bir marketplace açmaktı. Böylece bizim projede stakelediğiniz ve aldığınız tokenları kullanarak indirimden oyun alabiliyordunuz. Tabii ki paranızı gidip Cake gibi daha güçlü bir token'a yatırıp, oradan gelen parayı bozdurup, gidip oyun almak mümkün, o yüzden biz bunun tek yolu değildik, ama yinede şansımızı denemek istedik.

 Aramızda ciddi miktarda bir para topladık, ciddi derken eminim burada milyonları olan insanlar vardır, ama bizim için ciddi bir miktardı, onbinlerce dolar bir araya gelince, artık projeye başlama zamanı geldi dedik, bu süreçte yazılım kısmına bakan arkadaşımız elinden geldiğince nasıl yapıldığını öğrenmeye çalıştı, kendisi yazılımcı falanda değildi, sadece en meraklımız oydu, ve gerçekten bazı şeyleri başardı. Tabii bu yetecek düzeyde değildi, zira ciddiye alınmak istenen bir projenin yazılımcısı "konuya meraklı yae" bir insan olamazdı. Tasarım desen kimsede yok, e 24 saat online ol desen olamayız. Noldu? Tabii ki bunlar hep parayla çözüldü. Ona 500 ateşle, öbürüne 1.5k ver, diğeri bir şey yaptı 150 daha gönder, falan derken bir baktık ki biz zaten kafadan projenin parasının yarısını projeyi yaptırmaya harcamışız.

 Sonra bir kaç tane hemfikir olunmayan kararlar alınıldı. Proje çok çabuk açıldı, hemen piyasaya sürüldü, hadi biz pre-sale açtık gelin diye, pre-sale açıldığını bir tek üçümüzün haberi vardı bundan, daha sıfır reklam yapmışız, telegram grubunda ki arkadaşlarımızın bile henüz haberi yok. Neyse sağlık olsun dedim devam ettik, reklam vermeye başladık sağa sola, binlerce dolarda bu süreçte gitti mi? Kaldı geriye sıfır paramız, zaten ortaklardan biri deli gibi kendi tokenımızdan alıyordu, eline geçen her kuruşla alıyordu, projeye olan inancı o kadar yüksekti. Açıkcası ben tam tersine kendi projeme kendim yatırım yaparsam scam gibi gözükür mü diye korktum, zira bir gün artarsa satarım ben bunu dedim, el kendine aldı kendi sattı falan olmasın diye korktum uzak durdum. Hala daha 1 tane bile elimde yoktur.

 Proje başladı başlamasına ama, öyle böyle bir başlama değil, alt tarafı 2 kişi aktif çalışıyoruz, 24 saat insanlar yazıyor şu ne zaman bu ne zaman. İnanın o ilk 1 ayı anlatması kafadan 3 mesaj sürer. Sonra 1 ay bitince yavaş yavaş çökmeye başladık zaten.

 Kendimce en büyük hatamız, reklam yerlerini belirlemeden başlamış olmamızdı. Daha nereye reklam versek bilmezken atladık ortaya, sonra sudan çıkmış balık gibi neye yatırım yapalım bilemedik. Projeden elimize geçen paralarla ya dolandırıldık, ya da adam akıllı hiç kimsenin gelmediği reklamlara gitti para. Bir keresinde 3.2k dolar parayı, sırf telegramda sağda solda adam spamlesin diye verdiğimizi öğrendik, tabii anlaşma bu değildi, dolandırdı, çok klas, çok düzgün yerler gösterdi buraya yapıcam diye, bizde baktık oha buralar reklam alıyor muymuş? Dedik, sonra bir dolandırıldık, bir dolandırıldık, adam gitti apalakasız yerlere spamledi bizi, zaten mesajların yarısı siliniyor. Kısacası reklam olarak nereye vereceğinizi iyi bilmezseniz deli gibi para harcasanız bile sonucu aynı yere çıkıyor, 400 dolar verip 1000+ kişiye ulaştığımızda, anlattığım gibi 3.2k verip bir yere ulaşamadığımızda oldu. Proje daha yapım aşamasına girer girmez f/p oranı en iyi reklamları bulmanız şart. Sonradan twitter influencerları falan bulduk ama artık iş işten geçmişti.

 Her türlü iyi anıyorum ben, bir şeyler öğrendim, tecrübe edindim, ayrıca baya bir eğlendim, hayatımın bir köşesinde anı olarak kaldı, ekonomik olarakta çok kötü değildi, büyük bir para kazanamamış olsak bile, zararla çıkmadım ben, o açıdan memnunum sonuçtan. Ama çooook daha iyi olabilecekken, bazı salaklıklarımızdan dolayı bu hale gelmesine üzülmedim desem yalan olur. Hatayı yaparken hata olduğunu bilmiyor ki insan, bilse zaten yapmaz o hatayı.

 Acıktım, gideyim yemek yiyeyim, kalanına sonra devam ederim belki, belkide etmem, bilmiyorum.
 

[Bthd]

Hiç bir şey tek denemede bulunmamıştır. Bir fikir oluşturup bu fikrin peşinden gitmenin bile çok değerli olduğunu düşünüyorum, bu açıdan sizi tebrik ederim. İlk girişiminde başarılı olmak tecrübe edinmek adına gelecekte negatif durumlar bile oluşturabilir. Aslında fikriniz kötü değil, lokal olarak uygulanabilse bile size geri dönüşü olabilir. Oyunlara ulaşmakta yada değiştirmekte sorun yaşayan bir çok kişinin problemini çözebilir. Blockchain temelli olmasına yada bir tokeni olmasına da gerek yok.

Hikayenizin geri kalanı aslında piyasada iş yapacak dürüst insan bulmanın ne kadar zor olduğunu anlatıyor. Son 2 senedir biraz içerisinde bulunduğum için bir proje başlatmamış olsam da süreçlerin nasıl ilerlediğini, sektördeki çoğu kişinin iş ahlakının ne kadar düşük olduğunu çok iyi öğrendim. ~100k dolar reklam ücreti alan sözde tanıtım şirketlerinin anlaşma sağlanıp işin karşılığını yerine getirmediğini defalarca gördüm.

Bence en büyük hatanız her işi profesyoneline devretmemek. Para kazanıp kaybetmekten bağımsız olarak oturup her aşamayı yeniden gözden geçirmeniz ve hataları tespit etmeniz bu başarısız projedeki en büyük kazancınız olacaktır.

[Scotland]

Okudum fakat devam etmenizi öneririm peşini bırakmayın

[mhanbostanci]

Yazın yazın devamını tahmin ediyorum ama burada ders alınacak bir tecrübeler silsilesi var.
merakla bekliyoruz.

[Captain Corporate]

 Aslında anlatılacak çok belirgin bir şey yok, biraz ondan biraz bundan karmakarışık bir durum oldu sonuçta ama sonuç olarak başarılı olamadı kısacası.

 Başladığımızda nisandı, nisan sonu mayıs başı gibi marketplace açılır, bizim token ile oyunlarınızı ucuza alabilirsiniz dedik insanlara. Şuan bu yapılabiliyor mesela, ama bizim bunu açmamız haziranı buldu. Anlaşma sağlarız bir çok key satan firmayla dedik, daha doğrusu bir çok böyle firma var, biriyle sağlarız dedik, hepsiye görüştük, bir tane bile olumlu dönüş olmadı. Sonuç olarak zararına indirimli sattık, bu da iyi sonuç vermedi ekonomimiz açısından tabii, dedik ki şimdilik idare edelim, büyüdüğünde çok fazla alışveriş olunca bu sefer kabul ederler artık, zaten oraya kadar bile gelemedi konu.

 Mayıs başı gibi hafif çalkantı başladı, hadi napıyoruz nedir, reklam verin uğraşın falan diye community sürekli bir baskılamaya başladı. Fakat biz zaten söylediklerimizi yapıyorduk? Yani marketplace açılmaması dışında ki isteklerin tamamı çok saçmaydı. Habire bir "reklam verin!!" baskısı zaten aşırı saçmaydı, bir projeye yatırım yaparken o proje marketing bütçesi olarak milyon dolarlar harcar umuduyla mı yatırım yapıyor herkes? İlginç bir şekilde mayıs ayı boyunca biz projeyi geliştirmeyle ve telegramda aktif olup insanlarla konuşmaya çalışırken, sürekli bir satış geldi, sürekli bir gidenler oldu, bu da sürekli fiyatı düşürdü tabii.

 İki tane problemden ötürü asıl çöküş geldi, o iki problem zaten komple bitmemize sebep oldu diyebilirim, bittiğini anlamamız uzun sürdü ama o an bitmiştik. Bunlardan birincisi arbitraj botları, swap gibi yerlerde bizim gibi küçük cap projelerin bütün LP varyasyonlarını kontrol edip, nerede ne kadar alır satar kazandırır hepsini önceden ayarlamış adamlar, bu da tabii her gün deli gibi al-sat yaparak düşürenlerle doldu. Bir pairden alan oldu fiyatımız mı yükseldi? Diğer pair ile match edip arbitrajla hop tekrar düşürdü aynı seviyeye adamlar. Bu zaten başlı başına müthiş yeterli bir sebep, bir şey yapamadık, durduramadık.

 Bunun üstüne birde pancakeswap router üzerinde çalışırken, apeswap bize teklif sundu, gelin, 50k+ TVL yapın bize, bizde size 50k marketing bütçesi verelim. Zaten bütün herkes bağırıyor nerede marketing nerede bu devlet diye, dedik kabul edelim. Tabii bunun için en baştan kontratı yazıp, yeni bir token çıkarıp, ilk tokenı olanlara yenisini verme yöntemini uygulamamız gerekti. Bunu yapınca parayı alan sattı, parayı alan sattı, resmen dipleri gördük, apeswaptan mı nefret ediyorlardı nedir bilmiyorum, bir aydır tutan adam apeswapa geçince anında satıyorum ben dedi gitti.

 Sonuç olarak bizimde hatalarımız olan, yatırımcıların saçma istekleri olan, birde kontrol dışı etkenlerin falan olduğu bir karmakarışık süreç sonrasında, komple bittik. Hala orada duruyor, hala grubundayız, hala bakıyoruz, ama hiçbir şey yapamıyoruz. Ne elimizde bir para kaldı, ne ilgilenen herhangi bir yatırımcı. Hem bizim hem bir çok yatırımcının parası böylece uçtu gitti, onuda hiçbir zaman tam anlayamadım zaten, ben kazanamadıysam, yatırımcı kazanamadıysa, bu yatırılan para nereye gitti? Kim bilir.

 Aşağı yukarı olay bu, işin daha detaylı komik anılı kısımları falanda var ama genel hatlarıyla bu.

 Sorusu olan falan varsa cevaplayabilirim, yoksa konu aşağı yukarı bu kadar, aklıma bir şey gelirse belki gelir yazarım tekrar, gelmezse anca soru falan sorulursa cevaplarım, o da olmazsa konu kendiliğinden eskir ve cevapsızlıktan yokolur kaybolur gider.

[Bthd]

Projeyi geliştirirken yaptığınız en büyük hata hakkındaki fikrim değişti. Şu an piyasadaki en kötü yatırımcı profili Türk yatırımcılar şüpheniz olmasın. Bir proje yatırım yapmaktaki amaç gelişiminden kar etmektir ancak her konuda olduğu gibi bizim milletten bugün piyasaya giren birisini Satoshi ile karşılıklı oturtun ona bitcoini nasıl geliştireceğini anlatmayı deneyecektir.

Bir çok projenin gelişimini takip edebilmek için discord yada telegram kanallarındayım. Piyasa hakkında ve hatta yatırım yaptığı proje hakkında zerre fikri olmayan yatırımcıların ekiplere karşı saçma sapan baskılarını okumamak için yerel gruplardan ayrılıyorum. Yatırım yaptıkları projenin sahibi zannediyorlar kendilerini.

Projeniz ne olursa olsun yol haritanızı belirler ve ürününüzü geliştirmeye devam edersiniz. Yatırımcıyı dinlediğinizde kısa dönem karları için uzun vade gelişimi zedelersiniz. Merkez bankası kasasını seçim kazanmak için boşaltan siyasetçiler örneğindeki gibi.

[fanatikhamsi]

Parayla satın alınamayacak bir tecrübe edindiniz. Böyle bir projede her alanın profesyonelini bulmak pek mümkün değil.
Keşke projeye başlamadan hızlıca girişimcilik eğitimi alsaydınız.
Ürün & Problem
Proje hangi problemi çözüyor?
Rekabet
Mevcut rakiplerinden farklı öne çıkan tarafı ne?
Gelir & Pazarlama
Gelir modeli nedir?
Pazar
Pazar payı analizi?
Ekip
Projeyi hayata geçirecek kadar bilgi birikimine sahipmisiniz?
Risk
Proje nasıl riskler barındırıyor? Tüm olumsuz senaryolar ve alınacak aksiyonlar neler?

Bu soruların cevaplarına yazdığınız yanıtları birkaçgün sonra sakin kafayla okuyunca, sonucunu aslında size söylüyor

[Captain Corporate]

 Yola çıkarken buna yakın bir yerden yola çıktık aslında. Yani ürün ve problem derken, oyun fiyatları çok pahalı, eğer staking yapıp onun rewardı ile daha ucuza kelepir oyun alabilirse insanlar bir sorun çözmüş oluruz dedik. Rekabet desek, bir tarafı steam, diğer tarafı pancakeswap olunca zaten esamemiz okunmadı gelir modeli çok düşünmedik yalan olmasın oraya kafamız basmadı tam, yani kendimiz içinden ziyade proje bir işe yarasın derdimiz vardı, ama deposit fee vardı yani ilk etapta ki parayı çıkarabilmek için onu kullandık, oradan çıkarmadık desem yalan olur, 50k+ falana kadar geldik ve borçlarımızı kapattık çok şükür yalan yok, ama geriye bugün 1 lira kalmadı o da ayrı konu, yani cebimizi dolduramadık. Ekip olarak sıfırla başladık, gram bilgimiz yoktu, ne nedir ne nasıl yapılır kim kimdir sıfır bilgi, biraz "kervan yolda düzülür" mantığı ile öğrene öğrene ilerledik, ki fena olmadı belki proje battı ama bugün hadi bana bir tane pancake kopyası site yap denilse, (takımla birlikte) 10 gün sürmez kralını yaparız.

 Yani aslında olaylar yaşanırken, bunların cevabı bulunuyor, ama tek hesaba katamadığımız yatırımcılar oldu.

 Arada ne salaklıklarımız oldu ne salaklıklar. Yahu bir keresinde yanlış adama 3 bin dolar gönderdik asdgasdgasdg, arkadaşa dedim şuraya 3 bin dolar ödeme yapılacak adresi attım, yanlışlıkla başka birisine attı tabii geri istedik falan ama sonuç tahmin edebileceğiniz gibi, 30 dolar için adam dolandıranların olduğu kriptoda, 3 bin dolar nasıl geri gelsin ahahah.

 Acemilikler doluydu ya, anlatamam, bugün bakınca şunu şöyle yapmam dediğim on bin tane şey vardır, örneğin hayatta apeswap routera geçmem mis gibi pancake varken, sırf marketing bütçesi verirler diye geçtik. Marketplace kısmı tek utilitysi olan bir projede marketplace olmadan açılış yapmam veya, her şeyi hazırlar öyle release ederim. Veya pre-sale öncesi gidip 1 ay hayvan gibi marketing yaparım, 10k dolar basar bütün reklam siteleri ve telegram botları falan her yere veririm, anlamı yok çünkü öbür türlü, pre-sale öncesi bile millet bilmeli kim olduğunu daha sen release etmeden. Ünlü influencerlar falanların fiyatları var elimde, çok biliyomuş, çok konunun uzmanıymış gibi yapan tiplerin tamamı 100 dolara 200 dolara reklamını yapıyor "BU ÇOK İYİ" diyor, millette sanıyor bir şeyler yakaladı, aslında adam para alıyor onun için, bu yüzden influencerlara kendim güvenmem ama projem olsa yine para veririm. Falan filan, bir çok şey var ama en temeli bunlar.

[Captain Corporate]

 Yine aklıma geldi gece gece güldüm, dedim madem böyle bir konu var, tam yazılacak yeri.

 Arkadaşlarla konuşuyoduk, bu projeyi yaptığımız grup işte, içimizden biri çok güzel yatırım yaptı, ama öyle böyle değil, 3-4 bin dolar parası vardı, en son mercedes aldı, o derece güzel yatırım. Sonra biraz fazlası vardı arttı arabadan, dedi ki ben bunu değerlendiririm. Projeye falan harcadık, tabii herkes harcadı, onu yaptık bunu yaptık derken proje artık çıkma sürecine girdi.

 Tam o aralar bizde harcadığımızı çıkartma peşindeyiz, pre-sale açtık, anlattığım gibi pre-saleden 3 kişiyiz bir bizim haberimiz var, o kadar malca başladık anlatamam yani. Neyse oraya reklam buraya reklam derken bütçe dahada büyüdü, yatırdığımız daha da arttı falan. Fakat en azından 3-5 tane düzgün yerde ismimizi duyurduk, o güzel oldu, oralardan insanlar geldi.

 Tam o arada, bir baktım 8 bnb birden çat diye yatırıldı. Tanesi 500-600 dolardan fazla olduğu zamanlar, zaten toplam 50 bnb geldi gelmedi, 1 hafta boyunca o kadar tane tane toplamışken, bir anda 8 bnb tabii şok geçirdim. Arkadaşa yazdım dedim bak bak 8 bnb gelmiş, hiç yoktan 2 reklam parası çıktı! diye ben gittim ama gitmez olaydım. Parayı yatıran oymuş asdgasdgasdg. Adam gitmiş kalabalık göstersin, bak yatırım var diyebilelim diye kendi almış asdgasdg

 Bu çok başarısızlık kısmıyla alakalı değil ama güldüm baya hatırlayınca, dedim buraya yazayım belki başkası görür o da güler. Benim o muazzam heyecanlanıp hoplayıp zıplamam, onun "benim lan o" sakinliği asdgasdg baya komikti o an. Belki yaşarken komikti bilmiyorum anlatınca komik değildir belki.

[lossnet]

Harika bir girişimcilik hikayesi olmuş. Öncelikle bol bol tebrik ediyorum. Hem çabanız, hem idealistliğiniz hem de anlatımınız açısından kendi adıma teşekkür ederim:)

"Hiç hata yapmamış olan insan, yeni hiçbir şey denememiştir" diye güzel bir söz var. O yüzden kaybettiğinizden çok daha değerli bir şey kazandınız: Tecrübe!

Girişimcilerin o pırıltılı heyecanından nemalanmak isteyen dolandırıcılar hep çıkabiliyor karşımıza. Benim de başımdan benzer şeyler geçmişti eskiden. Ama bende para az olduğundan, dolandırıcı tayfasına az para kaptırmıştım:) Sizin bütçe daha genişmiş ve biraz da bundan kaynaklı daha fazla para harcamaya yönelmişsiniz. Zaten bir de şu var ki; ufak bir olumlu sinyal yakalandığı anda "getirisi iyi olacak bu işin" diye düşünülerek kesenin ağzı açılabiliyor.

Anlattıklarınızdan dikkatimi en çok çekenleri aşağıya alıntılamak istiyorum. Alınacak dersler var herkes için... Ama şu da bir gerçek ki; insan kendi başına gelmeden bu dersleri yeterince sindiremiyor. Ben de benzer hatalara düşmüştüm. Yolunuz açık olsun. Gelecekteki projelerinizde başarılar diliyorum.

"Ona 500 ateşle, öbürüne 1.5k ver, diğeri bir şey yaptı 150 daha gönder, falan derken bir baktık ki biz zaten kafadan projenin parasının yarısını projeyi yaptırmaya harcamışız."

"Gelir modeli çok düşünmedik yalan olmasın oraya kafamız basmadı tam, yani kendimiz içinden ziyade proje bir işe yarasın derdimiz vardı"

"Ekip olarak sıfırla başladık, gram bilgimiz yoktu, ne nedir ne nasıl yapılır kim kimdir sıfır bilgi, biraz "kervan yolda düzülür" mantığı ile öğrene öğrene ilerledik"

"Daha nereye reklam versek bilmezken atladık ortaya, sonra sudan çıkmış balık gibi neye yatırım yapalım bilemedik"

"Bugün bakınca şunu şöyle yapmam dediğim on bin tane şey vardır"

[Captain Corporate]

 %100 hak veriyorum highlighted kısımlara.

 Bizim en büyük hatamız, tam nokta atışı her şeyi tam bilmeden, herkes yapıyor bizde yaparız diye atlamak oldu.

 Orada alıntıladığın kısımlara baktığımızda en en büyük ortak noktasının aslında daha önceden böyle bir işin içerisinde olmuş insan eksikliği en belirgin kısmı. Developer desen daha önce böyle bişi develop etmemiş, tasarımcı desen daha önce böyle bişi tasarlamamış, ben marketinge bakıyodum daha önce reklam vermemişim falan derken bayaaa bir vakit ve nakit kaybı oldu. Aslında herhangi bir projede içeride biraz zaman geçirmiş bir kişi olsa, yaratıcısı olması bile gerekmiyor, sadece herhangi bir pozisyonda çalışmış olsun, o bile yeterdi ve anlatırdı neyi nasıl yapmamız gerektiğini.

 Neyse, sağlık olsun çokta zarar etmeden kurtulduk diyelim. Sırada bundan sonra ki projeler var. İnsan bir kere girince tam çıkamıyor. Para biriktiriyorum şimdilik, bakalım yeni bir şeylere başlayabilirim, belki kazanırım veya belki kaybederim ama keyif almaya başladım, yani sanki hobi gibi olmaya başladı. Malum inanılmaz pahalı bir hobi, eğer 100 dolara bir proje yapmak isterseniz bu mümkün, bugün 100 dolara NFT koleksiyon bile yapılır, ama anca çevreniz duyar, o yüzden kaliteli bir ürün, kaliteli bir hazırlık aşaması, 2-3 tane üstünde çalışan kişi, orta karar bir marketing (ki bunun planı önceden çıkarılmalı) falan derken olay baya bir büyüyor ve bir bakıyorsunuz min 10k dolara ihtiyaç oluyor, öylede hobi olmaz olsun o yüzden 1k dolara falan her sene bir tane yaparım proje, tutar veya tutmaz, bundan sonra biraz daha başına buyruk takılıcam ki en azından olmazsa benden dolayı olmadığından emin olayım.

[Captain Corporate]

 Bu kadar şey yazdıktan sonra, tabii ki arkasından başka bir proje çıktı Shill için değil adını sanını bile vermicem. Amacım sadece başımdan geçenleri direkt anlatmak ve içimi dökmek olduğundan umrumda değil reklamını burada yapmak.

 O ilk projeyi beraber yaptığım arkadaşım VR ile oynayabilir olan bir oyun yapıyordu, metaverse malum baya meşhur bu sene, ve ben yapması imkansız diyodum asdgasgasdg

 Hakkını yemişim, baya bir yere getirmiş konuyu, 5k+ kişi olmuş telegram (içinde botta olabilir ama biz basmadık bot en azından) ve twitter 3k+ olmuş. Açıkcası bizim gametoken bile o seviyede değildi, bir tek airdrop yapmış, biz yapmamıştık, o çok şey farkettirmiş harbiden.

 Neyse şimdi biraz daha ciddiye aldım, eskiden ara sıra yazıya ihtiyacı olduğunda, çeviriye ihtiyacı olduğunda falan yani o bana iş verdiğinde iş yapıyodum sadece, şimdi baya baya bende insiyatif alıp bir şeyler yapıyorum falan biraz daldım içine. Yine allahı var proje elbette onun projesi ama daha çok destek olucam, ilk maaşlı eleman gibi düşünün, maaş aldığımdan değilde yani bir anlamı var ilk maaşlının diye o örneği verdim.

 Bakalım oradan öğrendiklerimizi buraya uygularsak neden olmasın, idare eder bir durumu var gibi, zaten o uygulamış bile çoktan, bende hatırladığım kadarıyla sorunları çıkartmayı ve onlardan kaçınmayı denicem. Şunu şöyle yapardım dediğim her şeyi yapmaya çalışıcam kısmetse.

[Bthd]

O ilk projeyi beraber yaptığım arkadaşım VR ile oynayabilir olan bir oyun yapıyordu, metaverse malum baya meşhur bu sene, ve ben yapması imkansız diyodum asdgasgasdg

 Hakkını yemişim, baya bir yere getirmiş konuyu, 5k+ kişi olmuş telegram (içinde botta olabilir ama biz basmadık bot en azından) ve twitter 3k+ olmuş. Açıkcası bizim gametoken bile o seviyede değildi, bir tek airdrop yapmış, biz yapmamıştık, o çok şey farkettirmiş harbiden.

Projedeki ilerlemeyi airdrop için gelen 5000 telegram kullanıcıyı kast etmiyorsunuzdur umarım, o kullanıcıların çok büyük çoğunluğu projenize yatırım yapmakla ilgilenmeyecektir. VR oyunun ortaya çıkmış kısımları yada en azından gerçekten bu işi yapılabilecek ekibin toplanmasıysa kast ettiğiniz umarım başarılı olursunuz.

[Captain Corporate]

 Öncelikle sayı tabii ki önemli, onu kesinlikle bir hiç olarak görmüyorum, zira bir önceki projeden öğrendiğim bilgilerden biride, fake 100k+ kullanıcısı olan (resmen bot basmışlar, isimden belli, mesajların ne kadar saçmalığından belli) projeler bile bizden daha rahat bir yerlerde listelenebildiler. En çok içimde kalan şeylerden biride ilk projenin CMC veya Gecko gibi bir yerde listelenmemesiydi, 3m+ tvl olmasına rağmen umursamadılar. O yüzden sayı tabii ki önemli, ve onu asla küçük görmem, gelen kişiler bot basmadan getirtebildiklerimiz olunca daha bile keyifli.

 Fakat olayın en temel benim "ilerledi" dediğim kısmı, ben gelene kadar hem projenin modelleme kısmını çok iyi halletmiş bir çok yerini, hemde bütün resmi yerleri araştırma olaylarını halletmişler. Nerede nereye başvurulur, bu tarz projeler kimlerle nasıl marketing yapar, launchpadler iyileri nerededir, IDO nasıl yapılır, tokenomics ne olsun, hangi capitallere ulaşalım falan filan bütün bunlar hallolmuş.
 
 E öyle bir anda geldim ki, sadece "yapmak" kaldı, böyle tıkır tıkır ilerlenir, mesela daha deminden beri 10a yakın modelleme yaptım, sabahtan bu yana 25-30 yerle görüştüm. Eskiden olsa 25-30 yerle görüşmek için onların kim olduğunu bulmam bile 3-5 gün alırdı, 30 tane ulaşmam gereken kişi tanımıyodum ki? Şimdi ama komple listesi var, hem eski projeden kalan, hem yeni proje için konuya özel isimler. Baya iyi bir durum yani bu, bahsettiğim buydu. Her ne kadar sayıyı aşırı önemsesem bile, bu tarz hazır olması çok daha önemli.

[fanatikhamsi]

Nacizane görüşünüzü almak istiyorum. Çok güzel bir projeniz olsa sıfır reklam maliyeti ile de yapılamaz mı?

[Captain Corporate]

 Nerede ve nasıl paylaşım yapacağını bilirsen, mümkün olabilir tabii ki. Fakat hiçbir zaman en peak noktaya ulaşacak seviyeye getiremezsiniz projeyi ilk etapta. Marketing'in en büyük olayı zaten projenin iyi mi kötü mü olduğundan ziyade, duyulmasını sağlamak, bütün para buna harcanıyor. Eğer projeniz berbatsa bile, 1 milyon dolar marketing yapınca birileri gelir ve yatırım yapar, fakat projeniz harikaysa 10 bin dolar marketing ile daha fazla insan toplarsınız.

 Bu kısım benim kişisel düşüncem, yani marketing tecrübem çok oldu, doğru, ama bu demek değildir ki her dediğim doğru olacak. Bence marketingin en büyük olayı insanlara projeyi duyurmak, yatırım çekmeyi bence projenin kendisi yapıyor, benim projemi 1 milyar insan görsün duysun, eğer berbatsa çok bişi çıkmaz, ama iyiyse o zaman yatırım toplar.

 Emin olduğum garanti bir tane şey var, o da eğer sıfır marketing yaparsanız (sıfır maliyet demiyorum, HİÇ marketing yapmamaktan bahsediyorum) o zaman projeyi bi tek siz biliyor olursunuz, başka kimsenin duymadığı bilmediği bir projeye yatırım yapamayacağını düşünürsek, marketing yapmak mecburi bir kısım ve ne kadar çok insana kendinizi duyurursanız o kadar iyi.

 Tabii bu devirde artık o da değişti. Bir sürü platform var sesinizi duyurabileceğiniz, ben gidip 10 bin tane insan bulmak yerine, bir platforma gidip "sizden çıkış yapalım size % verelim" diyosunuz, 150+ bin insana duyuruyor sesinizi ne kadar pre-sale varsa saniyede tükeniyor. Sadece yapmanız gereken o platformu ikna etmek, gerisine hiç gerek kalmıyor.

[fanatikhamsi]

 Nerede ve nasıl paylaşım yapacağını bilirsen, mümkün olabilir tabii ki. Fakat hiçbir zaman en peak noktaya ulaşacak seviyeye getiremezsiniz projeyi ilk etapta. Marketing'in en büyük olayı zaten projenin iyi mi kötü mü olduğundan ziyade, duyulmasını sağlamak, bütün para buna harcanıyor. Eğer projeniz berbatsa bile, 1 milyon dolar marketing yapınca birileri gelir ve yatırım yapar, fakat projeniz harikaysa 10 bin dolar marketing ile daha fazla insan toplarsınız.

 Bu kısım benim kişisel düşüncem, yani marketing tecrübem çok oldu, doğru, ama bu demek değildir ki her dediğim doğru olacak. Bence marketingin en büyük olayı insanlara projeyi duyurmak, yatırım çekmeyi bence projenin kendisi yapıyor, benim projemi 1 milyar insan görsün duysun, eğer berbatsa çok bişi çıkmaz, ama iyiyse o zaman yatırım toplar.

 Emin olduğum garanti bir tane şey var, o da eğer sıfır marketing yaparsanız (sıfır maliyet demiyorum, HİÇ marketing yapmamaktan bahsediyorum) o zaman projeyi bi tek siz biliyor olursunuz, başka kimsenin duymadığı bilmediği bir projeye yatırım yapamayacağını düşünürsek, marketing yapmak mecburi bir kısım ve ne kadar çok insana kendinizi duyurursanız o kadar iyi.

 Tabii bu devirde artık o da değişti. Bir sürü platform var sesinizi duyurabileceğiniz, ben gidip 10 bin tane insan bulmak yerine, bir platforma gidip "sizden çıkış yapalım size % verelim" diyosunuz, 150+ bin insana duyuruyor sesinizi ne kadar pre-sale varsa saniyede tükeniyor. Sadece yapmanız gereken o platformu ikna etmek, gerisine hiç gerek kalmıyor.

Ama şöylede bir durum var parayla marketing yapınca da rakiplerinizin çoğunluğunun scam proje olduğunu göze alıyorsunuz. Scam projelerinde vaadeddikleri insanlara daha cazip geliyor. Ben pek sıcak bakmıyorum bu tarz bir rekabete girmeye
Diğer taraftan bahsettiğiniz güvenilir platformlar ile % olarak anlaşmak daha mantıklı gibi. Bu konuda parayla edindiğiniz tecrübeleri beleşe getirmek için ilerleyen zamanlarda pm kutunuza düşebilirim

[lossnet]

Geçmişteki girişimcilik tecrübelerimde şunu gördüm ki;
Kötü bir ürün büyük bütçelerle pazarlandığında kısa vadede orta ölçekli bir getirisi oluyor. (sürdürebilirliği yok)
İyi ürün, küçük bütçelerle pazarlandığında orta vadede orta ölçekli getirisi oluyor. (büyümeyi engelleyebiliyor)
İyi ürünü, büyük bütçelerle pazarlamak ancak sektörde yer edinmiş şirketlerin/kişilerin desteğiyle olabiliyor.

Elbette ki bu yazdıklarım, benim tecrübelerimden ortaya çıkan düz mantıkla gördüğüm şeyler! Projenin içeriğine göre onlarca farklı kıstas sayılabilir...

Fikri olan ile parası olanı biraraya getiren "Melek Yatırımcılık" denen oluşumlar kurulmuştu 10 yıl kadar önce. Fakat batı ülkelerindeki kadar yaygın ve büyük bütçelere sahip değiller bizde. Kendisine bir melek yatırımcı bulamayanların bence en büyük desteği "Barter" denen hizmet takası ile çözülebiliyor. Siz firmadan bir şey yapmasını istiyorsunuz, o da sizden bir şey yapmanızı! Buradaki "şey" iki tarafın da maddi ya da manevi açıdan mutlu olabileceği ama para içermeyen mevzular. Geçmişte bunu birkaç kez denemiştim.

Mesela firmanın reklamını derginize/sitenize almak karşılığında, o firmanın da size sektörel bir fuarda yer tahsis etmesi gibi. Bu sayede kendi alanınızda sesinizi duyurma fırsatı elde edebiliyorsunuz! İşin niteliğine göre çeşitlendirilebilir bunlar. İsterseniz kendi kişisel faydanıza bile dönüştürüp, spor salonu üyeliği de alabilirsiniz:) Her şey iş değil, biraz da keyini çıkartmak lazım.

[cabsav]

projenızın sayfasını ozelden yollarsanız bır bakmak ısterım. nacızane ufak bır degerlendırmede yapabılırım.
ozelden ıstememın sebebı hala yatırımcıları varsa burda sız kendınız gommusken doxx olmanızı ıstemedıgımdenç

[meser#]

Zamanın birinde bir öğrenci dert yanmak için hocasının karşısına geçmiş ve açmış ağzını. Hocam ne kadar çalışırsam çalışayım olmuyor, ne kadar tekrar edersem edeyim aklımda kalmıyor ben deniyorum ama olmuyor birşeyler öğrenemiyorum demiş. Hocası gel birlikte bir yürüyüşe çıkalım der ve öğrencisini bahçeye çıkarır. Karşılarına gelen ilk ağaç olan elma ağacından bir tane koparır ve öğrencisine ikram eder. Öğrenci elmasını bitirdiğinde hocası ona şöyle der. Evladım bak elmayı yedin bitti gitti ama o senin vücudunun içinde artık vitamin olarak mineral olarak senin hayatında olacak. Öğrenmede aynı bunun gibidir sen öğrenmediğini sanarsın ancak her okumanda her tekrarlamanda o senin beyninde aklında yerini ediniyor.

Bu hikayedeki ve sizin de son paragrafta belirttiğiniz gibi bir şeyler öğrendiniz, tecrübeler edindiniz ve hatta baya bir eğlenmişsiniz. Belki bugün ya da yarın gibi yakın bir gelecekte olmayacak ancak bu sektörde ilerleyen zamanlarda tekrardan bunun gibi bir projede yer alacaksınız ve o zaman bu sizin deyiminizle batmış proje benim yorumumla başarıya gebe deneyiminiz size başarılı olmanızın yolunu gösterecektir.