Bitaddress'i ilk Andreas M. Antonopoulos'tan duymuştum. Bu kişinin geçen senelerde yaptığı bir söyleşide artık paper wallet yerine hardware wallet kullanılması gerektiğini söylediğine de tanık oldum. Bu şahısın internet ortamında yaptığı çok değerli konuşmalara ulaşmak ve güvenlik konularında yazdığı yazılara ulaşmak mümkün olmakla beraber benim de paper wallet tavsiyesine eğer online olarak kullanacaksanız uyulmaması gerektiğini söylememde fayda var. Bir kere paper wallet uygulanabilir bir işlem olsa da offline kalma zorunluluğu nedeniyle günlük kullanım açısından uygun değil. Bunun yerine multi-signature cüzdan oluşturarak çok daha güvenli ve offline/online olarak kullanılabilen bir cüzdan oluşturulabilir. Bir multi-signature cüzdan 15 farklı cosigner key oluşturabilir. Yani güvenlik oranı ve validator sayısı kişinin kendi tercihine kalır. Benim ve internet ortamındaki birçok kullanıcının tavsiyesi klasik multi-signature cüzdanlarında olduğu gibi 3-2'dir. Oluşturulan 3 cosigner key'in 2'si ile işlem yapılabilir kalan 1'i de diğer keylere zarar gelmesi durumunda yedek olarak kullanılmak üzere güvenli bir yerde durur.

Eğer multi-signature cüzdan kullanmak çok karmaşık geliyorsa en güvenli seçenek ise hardware walletlerdir. Open source olmasalar dahi piyasada belli bir güven seviyesine ulaşmış birçok donanım cüzdanı mevcut. Bu donanım cüzdanları düşük hafızaları nedeniyle cüzdan içeriğine virüs girmesini engelliyor ayrıca private keyi cüzdanın içerisinde saklıyor. Onay mekanizması normal Bitcoin cüzdanlarından daha değişik olduğu ve aynı zamanda virüs bulaşabilecek bilgisayarınız gibi ortamlardan harici olduğu için hacklenmesi neredeyse imkansız bir hale geliyor. Hardware walletlerin en büyük güvenlik açığı ise onlara fiziksel olarak ulaşılmasıdır. Online olarak hacklenmesi zor olsa dahi, fiziksel olarak hardware walletinize ulaşan bir kişinin belli yazılımlar aracılığıyla şifrenize ulaşabilme imkanı olduğu söyleniyor.

Eğer çok uzun vadeli bir hold etme süreci içerisindeyseniz, paper wallet offline ortamlarda saklanması için müthiş bir seçenek ama paper-wallet oluşturduktan sonra Bitcoinlerinizi sürekli olarak transfer etmek durumunda kalırsanız paper wallet yerine multisignature cüzdanları ya da hardware(donanim) cüzdanlarını kullanmanızda fayda var.

Şimdi gelelim bu hardware walletlerin neden güvenli olduğuna: Donanım cüzdanları farklı şekilde güvenlik önlemi alır.

Ledger içerisinde secure element ve unsecure element olmak üzere iki farklı grup bulunur. Secure element bilgisayarınız ile doğrudan bağlantı kurmazken, unsecure element bilgisayarınız ya da cihazınız ile doğrudan bağlantı kurar. Unsecure elementin görevi aldığı bilgileri secure elemente aktarmaktır, secure element ise içerisinde bulunan key aracılığıyla yapmak istediğiniz işlemi gerçekleştirir.

Trezor'da ise unsecure ve secure element bulunmak yerine sadece bir PIN kodu ile private keye erişim sağlanabilir fakat Trezor'da ise girilen her yanlış PIN kodu bekleme süresini 2 katına çıkarır. Bu nedenle, her iki cihaz da en yüksek güvenliği sağlamaktadır. Trezor'un devresini merak edenler ise Github üzerinden inceleyebilir.

Bitaddress.org üzerinden üretilen bir paper-wallet örneği


Bitcoinpaperwallet.com adlı siteden üretilen bir paper wallet örneği


Hardware wallet örneği ise internet ortamında KeepKey, Ledger ve Trezor aratılarak bulunabilir.

[1] Donanım cüzdanlarının çalışma stillerini anlattığı için seethernac'a teşekkürler.
[2] Bitaddress.org ve Bitcoinpaperwallet.com adreslerinden oluşturulan paper wallet örnekleri için Andreas M. Antonopoulos'a teşekkürler.

Bu düşünce bir noktaya kadar doğru olsa da aslında yanılsamadan başka bir şey değil. Grin'in Bitcoin'in bugünki emisyon oranına ulaşması için en az 60 sene daha aktif olarak çalışması ve topluluk tarafından desteklenmesi gerekiyor. Bu forumda daha önce Grin'in Bitcoin'in bugünki emisyon oranına ulaşması için 2080 yılına ulaşması gerektiği söylendi. Grin MimbleWimble teknolojisinin sahibi ya da onu kullanan tek kripto para değil. Grin C29 ve C31 olmak üzere iki farklı algoritmada kazılıyor. Bunun biri klasik GPU mining iken, öteki ASIC mining. Bu durumda, Grin ağı kademeli olarak ASIC madencilere teslim edilen bir ağ olmakla beraber Bitcoin'in Bitmain tekeline girdiği gibi, Grin'in ASIC cihaz üreticilerinin tekeline gireceğine inanıyorum. MimbleWimble teknolojisi üzerinde emisyon oranı çok daha mantıklı ve yatırım yapılabilir olan kripto paralar geliştirileceğini düşünüyorum.

Node Türkçe'de düğüm anlamına gelir ve iki çeşit node vardır. Bir node, Bitcoin ağının bütünlüğünü sağlamakla beraber aynı zamanda geçmiş işlemleri de korur. Bu nedenle, dünya üzerinde büyük bir nükleer saldırı ya da savaş olsa dahi tek bir node Bitcoin ağının geçmişini koruyabilir fakat node sayısının az olması ile çok olması arasında güvenlik açısından fark vardır. Bir node ile madenci arasındaki farka gelecek olursak node genellikle gönüllü kişiler tarafından kurulur. Bir sanal bilgisayarda ya da virtual private server üzerinden full-node çalıştıran bir kişi Bitcoin'i gönüllü olarak desteklerken, madenciler blok zincirinin sürekliliğini sağlayan ve bunun karşılığında blok ödülü alan kişilerdir. Kısacası, nodeler ağın güvenliğini sağlayan ve işlemleri birbiri ile doğrulayan kişilerdir. Bir full-node'nin geçmişi bir başka full-nodenin tuttuğu blok zinciri geçmişi ile uyuşmak zorundadır.

Full node: Bitcoin ya da farklı bir blok zincirinin üzerinde gerçekleştirilen işlemlerin tam bir listesidir.
Light node: Yalnızca bir dönem için tutulan kayıtlardır, örneğin son bir ay.

Full-node olmanın önemine gelecek olursak; örneğin birinden Bitcoin karşılığında araba satın aldığımızı varsayıyorum.

Eğer elimizde bir node olsaydı ya da node'nin kendisi biz olsaydık yapılan işlemin doğruluğunu kendi nodemiz üzerinden kontrol edebilirdik ama bir node olmadığımız için işlemlerin doğruluğunu Blockchain.info, Blockchair.com ya da Blockstream.com adlı web siteleri üzerinden TXID'i girerek doğruluyoruz. Peki, alış-veriş yaptığımız kişi biz onunla alış-veriş yapmadan önce hedefteki siteleri hacklediyse ya da bizim internet browserimiz üzerinde bir değişiklik yaptıysa sonucu ne olur? İşte, site üzerindeki nodede oluşacak bir sorun bize aslında gerçek olmayan bir işlemi gerçekmiş gibi gösterebilir. Yani bu siteler her zaman güvenli değildir, sitenin arka planında çalışan node zarar gördüğü anda aslında varolmayan işlemler varmış gibi gösterilebilir. Bu da sizin dolandırılmanıza sebep olur.

Bir başka dikkat edilmesi gereken nokta ise sanal bilgisayarlar üzerine kurulan full-node ya da light nodelardır.
Şimdi sen Amazon'dan kiraladığın bir sunucu üzerine full-node kursan gerçekten geçerli bir node olur mu? Olur ama yarım olur çünkü herhangi bir servise bağlısın ve node'nin kontrolü tam olarak sende değil. Amazon sunucunun fişini çektiği anda sunucundaki node gider ayrıca fişi çekmese dahi sunucuların kontrolü Amazon'dadır yani node sen olacağına Amazon oluyor. Dolayısıyla herkesin kendi internet bağlantısı üzerinde kendi bilgisayarına node kurması önerilir.

Full-node olmanın bir başka avantajı ise merkezsizliktir.
Eğer sadece birkaç firmanın full-node olduğu bir piyasanın içinde olsaydık Bitcoin merkezsiz diyemezdik ama işlemler dünya üzerinde 96 ülkede, 9482 farklı node tarafından kontrol edilip onaylanıyor.
Dünya üzerindeki nodelerin takibi bitnodes.earn.com adlı siteden yapılabilir, 24 saatlik grafik ise bu linktedir. Türkiye'deki node sayısı ise sadece 12.

Bir yatırım yapmadan önce kripto paranın hacmine bakılması gerektiği konusunda hemfikirim fakat burada dikkat edilmesi gereken hususlar var. Yaptığınız yazılımın Hotbit gibi sahte hacim gösteren borsalara karşı nasıl bir önlem aldığını merak etmekle beraber aynı zamanda Okex ve Huobi gibi borsaların da %60 ile %90 arasında wash trade yaptığı biliniyor. Bu konu daha önce Okex ve Huobi telegram gruplarında konuşulmasına rağmen Telegram kanal adminleri bir açıklama getirmek yerine bu soruyu soran kullanıcıların mesajlarını sildiler. Piyasadaki hacmin gerçek olmadığı bir ortamda, hacimdeki değişiklik nasıl bir kaynak olarak kabul edilebilir?

Bitcoin Address


Public PGP Key

Bitcoin yatırımcıları ya da takipçileri, developerler arasında yapılan bir çok tartışmanın arasında mutlaka BIP kavramını duyarlar fakat Türkçe kaynaklar yetersiz olduğu için bu kavramın tam olarak ne anlama geldiğini bilmezler. BIP, Bitcoin Improvement Proposals yani Bitcoin İyileştirme Önerileri/Geliştirmeleridir.

Standart BIP
Bitcoin ağ protokolündeki bir değişikliği ifade eder. Örnek vermek gerekirse bir Bitcoin bloğunun geçerlilik kuralının üzerindeki bir değişiklik Standart BIP demektir. Kısacası, Standart BIP Bitcoin'i yüksek bir oranda ya da tamamen etkiler. Standart BIP kesinlikle toplumun çoğunlu ya da tamamı tarafından kabul edilmiş değişikliklere denir.

Informational BIP
Bilgilendirici BIP demektir. Informational BIP'e en önemli örnek BIP-32'dir.
BIP-32'de Hierarchical Deterministic Wallets önerisi getirildi. BIP-32'de getirilen teklife kadar her farklı blok zinciri için farklı Private Key üretiliyordu. Örnek vermek gerekirse, Bitcoin için üretilen Private Key, Ethereum blok zinciri için geçerli değildi ve her blok zinciri için farklı Private Key yaratmak ve onu saklamak yatırımcılar için çok uğraş gerektiren bir süreçti. Bu nedenle, BIP-32 teklifi getirildi ve şu an Mnemonic words olarak bilinen seed(12 kelimenin) başlangıcı atıldı. Bunun Informational BIP olmasının sebebi ise bu düşüncenin Pieter Wuille tarafından sadece ortaya atılmasıydı ama bu düşünce tam olarak BIP-39'da gerçekleşti. Gerçekleşme işlemi BIP-39'da olduğu için BIP-39 Standart bir BIP haline geldi.

Process BIP
Bunun pek örneği yoktur ve BIP-1/2/123/132 buna örnektir.

BIPlerin Kabul ya da Reddedilme Döngüsü



Önemli BIPler



NYA (New York Agreement)
SegWit2x anlamına gelir. 2017'de madencilerin %80'i blok boyutunu 2 katına çıkartmayı kabul etmişti fakat bu değişiklik Bitcoin yatırımcıları ve Core ekibi arasında birçok tartışmaya yol açtı. Bu nedenle, madenciler tarafından %80 kabul görmesine rağmen Bitcoin'in 2'ye bölüneceğini ve 2 farklı Bitcoin ortaya çıkacağı için NYA iptal edildi.

BIP-141
SegWit anlamına gelir, SegWit2x ile karıştırılmamalıdır.
Bu geliştirilmeyi madencilerin %95'i kabul etmiştir aynı zamanda topluluk tarafından da kabul görmüştür. SegWit'te blok boyutu 1MB olarak sabit kalmıştır fakat SegWit, chain-dışı işlemlere olanak tanımıştır.
Bu chain-dışı işlemlere Lightning Network ve Blockstream'i örnek gösterebiliriz.

BIP-91/148
BIP91 ve BIP148'in kapışması sonucunda Bitcoin forku olan Bitcoin Cash ABC adında bir altcoin oluştu.

---

Kısacası BIP, Bitcoin'in geliştirilmesi için ortaya atılan fikirler veya bu fikirlerin madencilik/topluluk tarafından onaylanıp uygulanmasıdır.

Informational BIP içerisinde anlattığım BIP-32'yi okumanızı şiddetle tavsiye etmekle beraber bugünki HD walletlerin atası BIP-32 fikrinin ortaya atılmasıyla oluşturulmuştur.

Source,
[1] Bitcoin Improvement Proposals
[2] New York Agreement
[3] BIP-141
[4] BIP-91
[5] BIP-148

Her halving döngüsünde fiyat tavan yapacakmış algısına karşı yapılan eleştirel bir yorum olsa da halving döngüsünün fiyata olan etkisini iki aşamada incelemek gerekiyor. Kısa vadeli etkisi 2016 halving sonrası 2017 senaryosunu yaşamamızı sağladı. BTC önce yükseliyor, sonra stabilleşiyor ardındna stabilleşen BTC'den kâr edemeyen yatırımcılar daha fazla kâr elde etme amacıyla piyasadaki shitcoinlere yatırım yapıyor. Uzun vadeli etkisinde ise bir süre sonra BTC'nin emisyonu neredeyse sıfırlanıyor, bu da BTC'nin uzun vadeli yatırım yapılabilir bir varlık olduğuna işaret ediyor. Bu nedenle, halvingi en az iki aşamada incelememiz gerekse de olayın psikolojik ve medyasal boyutu da azınsanamayacak kadar fazla.

Bugün halving bir kere değil, iki kere olsa dahi ne olacak? 1800 yerine 450 Bitcoin üretilmesi şu anki Bitcoin fiyatında yine düşüşe sebep olacaktır.