Çoğu kişinin önyargıyla yaklaştığı ve daha önce yaşanan ICO dolandırıcılığı, verilen sözlerin tutulmaması nedeniyle uzak durulan ICO'lar hakkında elimden geldiğince bilgi paylaşımı yapmak istiyorum.
ICO nedir?
Daha önce açtığım konuda ICO'ya basit bir örnek vermiştim, o konuya buradan
https://bitcointalk.org/index.php?topic=3068646.0 ulaşabilirsiniz.
''ICO'nun açılımı Initial Coin Offering olarak geçiyor Türkçe karşılığını halka arz olarak yansıtabiliriz. Bunu daha basit bir örnekle anlatmamız gerekirse şöyle açıklayalım:
A şahsının, firmasının bir projesi var diyelim ve bu projenin toplam maliyeti 1 Milyon Euro,
Ancak A şahıs, firmasının bu projenin maliyetini karşılayacak gücü bulunmuyor bu sebeple proje için para toplamak zorunda,
İşte bu noktada A şahıs, firması proje için gerekli olan parayı toplamak için oluşturduğu coini satışarak sunarak projelerini halkın beğenisine sunuyor ve beğenen kişiler A şahıs, firmasından proje için oluşturulan coini satın alıyor.
Eğer hâlâ kafanızda soru işareti varsa şu örnek işleyişi daha iyi anlamınızı sağlayabilir.
A süt firmasının yeni bir tesis kurmak için paraya ihtiyacı var diyelim,
A süt firmasının yeni bir tesis kurmak için gereken parayı karşılama gücü yok,
A süt firması bu parayı karşılamak için hisselerini halka arz ederek yeni tesisi için fon topluyor,
Eğer siz A süt firmasının yapacağı işlere güvenir ve hisse satın alırsanız hem A süt firması projeleri için gerekli olan parayı topluyor hem de siz A süt firmasından hisse satın almış oluyorsunuz. ''
Şimdi gelelim asıl meseleye: İyi bir ICO nasıl seçilir?Şunu bilmelisiniz ki ICO seçimi yapmak samanlıkta iğne aramaya eş değerdir. Piyasada çok fazla yanıltıcı ICO olmasının yanında fon topladıktan sonra ortalıktan yok olan ICO'ların sayısı azımsanmayacak kadar fazla. Tüm bu olumsuzluklar ICO'ların adını kötüye çıkardığı için, yatırımcıların uzak durması şaşırtıcı değil, ancak tüm ICO'lar böyle olmak zorunda değil. Bu yazıda ICO seçerken nelere dikkat etmeliyiz, iyi bir ICO nasıl anlaşılır bunlar hakkında bir kaç ipucu vermeye çalışacağım.
Öncelikle ilk adımımız ile başlayalım;
1.Domain Çoğu kişinin dikkat etmediği bu adım bana göre dikkat edilmesi gerekenlerin başında geliyor. X ICO'sunun resmi websitesine girdik her şey iyi güzel gözüküyor ama domain sorgulamasında X ICO'sunun domainin yalnızca 1 yıllığına kaydedildiğini görüyoruz. Bana göre en azından 3 yıllığına kaydedilmiş olmalı ve yan domainler satın alınmış olmalıdır.
Örneğin .com alan adı ile satış yapılıyorsa .net .org domainlerinin de satın alınıp olası bir dolandırıcılığın önüne geçilmiş olması gerekir.
Bunun nedeni ne olabilir? X ICO'su neden büyük paralar toplayacağı projesinin domainini 1 yıllığına kaydetmiş olsun ki siz olsanız güvendiğiniz projenin domainini 1 yıllığına kaydettirir misiniz?
Yine domain sorgulamasında X ICO'sunun alan adının kimin adına kayıtlı olduğuna bakıyoruz. Kayıt bilgileri gizli mi? Bir şahıs adına mı kayıt ettirilmiş yoksa bir firma mı? Şahıs adına kayıt ettirildiyse bu şahısın X ICO'su ile alakası var mı? Proje içerisindeki konumu nedir? Bu soruları ICO'yu araştırarak cevaplıyoruz.
2.Proje Herhangi bir yatırım yaparken ilk olarak bakmamız gereken şey nasıl ki projenin kalitesiyse ICO seçimi yaparken de buna dikkat etmemiz gerekiyor. X firmasının bir projesi var ve fon toplamak istiyor. Biz yatırımcı olarak projeyi sorgulamak zorundayız, X ICO'su projesine güveniyor olabilir hatta siz de güveniyor olabilirsiniz ama ya diğer insanlar onlar güvenecek mi? X firmasının projesi gerçekten ilgi çekecek bir proje mi?
Tüm bu soruları cevaplamak zorundayız unutmayın ki bir ICO'ya yatırım yaparken aslında bir şirkete yatırım yapmış olursunuz eğer şirket halka hitap etmiyorsa sattığı ürünler satılmıyorsa sizin yatırımınız değer kaybeder. Bir projenin yeterince kaliteli olması o projenin insanlar tarafından kabul edileceği veya kesinlikle gerçekleştirileceği anlamına gelmez.
Örneğin ben de bugün bir ICO oluşturup projemin insanların bir yatırıp on alacakları bir platform kurmak olduğunu söyleyebilirim. Ancak bunu yapabilme ihtimalim var mı? Akla mantığa uyuyor mu uymuyor. Eğer seçtiğiniz ICO'nun projesi mantığınıza uymuyorsa uzak durmalısınız.
3.WhitePaperX ICO'sunun projesini beğendiniz, projesinin gerçekleşebilme ihtimalini insanlar tarafından kabul görme ihtimalini ölçtünüz tarttınız peki şimdi ne yapacaksınız? Bunun cevabı projenin whitepaperını okumak.
Whitepaper bir proje hakkında tüm bilgileri vermesi gereken bilgi kitapçığıdır. Projenin fikrinden tutun, projenin işleyişine, gelecek hedeflerine, bir sonraki adımlarına, kazanılan tutarların nerelere harcanağına vs kadar tüm bilgileri vermesi gerekir.
Eğer whitepaper sadece projenin fikri ve işleyişi hakkında bilgi veriyorsa uzak durun. Kaliteli bir projenin gizli kalan hiçbir yanı olmamalıdır eğer siz bir projeye yatırım yapacaksanız size o projenin geleceği hakkında bilgi verilmek zorundadır. Bunu yapmayı reddeden kaçamak cevaplar veren ICO'lardan uzak durun. Whitepaperlar genellikle İngilizce olduğu için bu adımı İngilizce bilen biriyle tamamlamalısınız eğer bu konuda yardım alabileceğiniz biri yoksa ücretli tercüme yöntemlerine bile başvurmalısınız.
4. RoadmapRoadmap yani yol haritası seçtiğiniz projenin bu zamana kadar yaptığı işleri ve bundan sonra atacağı adımlar hakkında bilgi verir. Burada dikkat etmemiz gereken şey projenin biz farkına varmadan önce attığı adımlar nelerdi, gerçekten yol haritasına yazdıkları şeyleri yaptılar mı? Veya yol haritaları çok basit olan adımlarla mı başlıyor.
Örneğin:
2017 Kasım: Projenin fikrini düşündük
2017 Aralık: Proje için ekip topladık
2018 Ocak: Projenin coini üretildi
2018 Şubat: ICO dönemi
2018 Mart: Borsalarda işlem göreceğiz
Bu tür yol haritaları olan ICO'lardan kesinlikle uzak durun. Yol haritası kesinlikle ama kesinlikle projenin temel taşlarını taşıyan, taşıyacak olan adımları içermeli. Ve yalan yanlış bilgiler verilmemelidir. Yol haritasında yazan bilgilerin doğruluklarını kesinlikle teyit etmelisiniz.
5. EkipProjeyi oluşturan ekibi detaylıca araştırmalısınız. Proje ekibinde yer alan kişilerin özgeçmişleri, linkedin profilleri, sosyal medya hesapları, google aramaları bunların tümü sizin için bir eleme kriteri olmalıdır. Dolandırıcılığı hedef alan ICO'lar genellikle fake fotoğraflar ve fake özgeçmişler oluşturarak yatırımcılara güven vermek isterler. ICO ekibinin Linkedin profilini detaylıca araştırın, profilin açılış tarihini, bağlantılarını, daha önce yaptıkları işleri kesinlikle sorgulayın. Sosyal medya hesaplarında yaptıkları paylaşımlara, sosyal medya hesaplarının açılış tarihlerine dikkat edin.
6. Adres ve Mail adresiProjenin ofis adresini kontrol edin biliyorum bu gerçekten zor bir adım ancak bu konu hakkında ufak bir google araması yapabilirsiniz en azından verdikleri adresin fake bir adres olup olmadığını, verdikleri ülke bilgisinde gerçekten öyle bir adres olup olmadığını kontrol edin. Sosyal Medya hesaplarında ofislerinde çekilmiş bir fotoğraf var mı veya gerçekten bir ofisleri var mı bilmelisiniz.
Bunun yanında aklınıza takılan tüm soruları ICO sayfasında bulunan mail adresine bir mail göndererek iletin size geri dönüş şekillerine, verdikleri cevaplara, geri dönüş sürelerine dikkat edin.
7. Sosyal MedyaICO'nun sosyal medya hesapları sizler için bir kriter olmayabilir ancak bu önemli bir adımdır. Bir ICO sosyal medya hesaplarından sadece ICO'nun satış kısmıyla ilgili paylaşım yapıyorsa bu eksi puandır. Projesini tanıtmalı, proje hakkında bilgiler vermeli etkileşimlerini karşılıksız bırakmamalıdır. Aynı zaman da yine ICO'nun sosyal medya hesaplarının ne zaman açıldığı da önemlidir, ICO tarihinden bir ay önce açılmış ve ICO zamanına kadar sadece ICO ile ilgili paylaşım yapan bir sosyal medya hesabı güven vermez.
8. HedefÇoğu ICO beklediği satış rakamlarına ulaşamadan satışı tamamlamak zorunda kalıyor. Peki seçtiğimiz ICO'nun böyle bir durumu yaşama ihtimali var mı? Eğer böyle bir durum yaşanırsa soft cap miktarıyla belirttikleri adımları gerçekleştirebilirler mi?
Ekibin kalitesi bu adım hakkında size biraz ipucu verecektir eğer proje ekibi uzman kişilerden oluşuyorsa soft cap miktarıyla bile size verdikleri sözleri yerine getirebilir. Unutmamalısınız ki proje sattığı coinin borsalarda itibar görebilmesi için ekibin atacağı adımlar çok önemlidir siz hep en kötüsünü düşünüp proje ekibinin minimum tutar ile bile projelerini bir adım öne taşıyabileceğinden emin olmalısınız.
9. Medya
Proje hakkında medyada çıkan haberlere dikkat edin. ICO sayfasında var olan medya bağlantılarının doğruluklarını teyit edip, paylaşım yapılan websitelerinin geçmişlerini, piyasa içindeki otoritelerine göz atın. Sıradan bir blog kullanıcısın yatırım yapmayı düşündüğünüz ICO hakkında yazdığı yazı sizin için kriter olmamalı ve ICO bunu websayfasında referans olarak göstermemeli.
10. OrtaklarICO'larda yer alan ortaklar bağlantılarını araştırın, bu adım önemlidir öyle ki resmi websiteleri Google'da çıkıyor diye partners kısmına Google'yi ekleyen ICO'lar bile bulunmakta. Ortaklar bağlantıları önemlidir, ICO ile belirtilen firmaların herhangi bir bağı var mı? Daha önce bununla ilgili bir paylaşımda bulunmuşlar mı? Ortaklar kısmında yer alan kurumlar proje fikri ile bağlantılı mı? Bu soruları araştırarak cevaplamak zorundasınız.
Unutmayın ki en ufak bir yalan bile size ICO hakkında bir ipucu verebilir!
Tüm bu adımları tamamladıktan sonra yatırım yapacağınız ICO hakkında detaylı bir bilgi sahibi olmuş olacaksınız. Eğer tüm bu adımlardan sonra ICO'ya katılmaya karar verdiyseniz bir sonraki adımınız ICO'nun satış dönemlerini takip etmek ve mümkün olduğunca erken bir şekilde alım yapmak olacak.
Elimden geldiğince yardımcı olmak istedim, hatam olduysa affola unuttuğum bir şey varsa belirtirseniz konuyu düzenlerim herkese bol kazançlar
